18. Yüzyıl Divan Şairi İsmail Nüzhet Efendi ve Dîvânı

Authors : Zeynep ÖZEROĞLU, Mustafa ERDOĞAN

Pages : 1151-1177

Doi:10.30622/tarr.1311539

View : 67 | Download : 57

Publication Date : 2023-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk edebiyatı sözlü ve yazılı gelenek hâlinde iki koldan ilerleyip gelişerek gelen büyük ve köklü bir yapıya sahiptir. Varlığını bütün canlılığı ile sürdürmeye devam eden Türk edebiyatının en kapsamlı dönemi klasik edebiyat olarak adlandırılan dönemidir. Türklerin İslamiyet’i kabul etmesiyle başlayan bu gelenek Arap ve Fars edebiyatının tesiriyle gelişmiş, Osmanlı Devleti zamanında en etkin dönemini yaşamıştır. Bu köklü edebî geleneğin içinde pek çok şair, yazar ve ilim insanı yetişmiştir. Yetişen bu insanların biyografilerinin ortaya konması ve eserlerinin incelenmesi hem kültür hem de edebiyat tarihi için önem arz etmektedir. 18. yüzyıl şairlerinden olan İsmail Nüzhet Efendi de kaynaklarda adı geçen, ancak hakkındaki bilgi sınırlı olduğu için henüz tam biyografisi ortaya konulmamış ve divanı incelenmemiş bir şairdir. Çalışmamızın amacı 18. yüzyıl şairi olan İsmail Nüzhet Efendi’yi ve divanını tanıtmaktır. Ancak Nüzhet mahlası, edebiyatımızda müşterek olarak kullanılmıştır. 18. yüzyılda Nüzhet mahlasını kullanan birden fazla şair vardır. Bu nedenle çalışmada öncelikle Nüzhet mahlasını kullanan şairlere değinmek gerekmektedir. Makalenin ilk kısmında Nüzhet mahlasına sahip şairler hakkında bilgi verilmiştir. Böylece Nüzhet mahlasına sahip şairler bir araya getirilerek bir bütün halinde görülebilecek, bu da İsmail Nüzhet Efendi’nin, aynı mahlası kullanan çağdaşları ile karışıp karışmadığı konusuna açıklık getirecektir. Makalenin ikinci kısmında da İsmail Nüzhet Efendi hakkında bilgi verilip daha önce incelenmemiş divanı tanıtılacaktır. Divanında mesnevi, kaside, terkib-bent, terci-bent, muhammes, tahmis, gazel ve kıta nazım şekillerini kullanmıştır. En çok kullandığı nazım şekli gazeldir ve divanının büyük çoğunluğunu gazeller kaplamaktadır. Divanda tarih manzumeleri, münâcât, naat, ramazâniyye, bayrâmiyye, hamâmiyye, tebrik-nâme gibi nazım türleri de bulunmaktadır. Ayrıca musammatlar ve gazellerin arasında bir bahr-ı tavil vardır. İsmail Nüzhet Efendi, edebî üslupların ön plana çıktığı dönemde, klasik üslubu takip ederek sade bir dille yazdığı, âşıkâne şiirlerinden oluşan mürettep divanı ile edebiyat tarihimizde yerini almaktadır.
Keywords : Divan Şiiri, Ortak Mahlas, Klasik Türk Edebiyatı, İsmail Nüzhet Efendi, Nüzhet,