PARİS BARIŞ (PAYLAŞIM) KONFERANSINDA ERMENİ VE KÜRT TALEPLERİNE KARŞI VİLÂYÂT-I ŞARKİYE’DEN PROTESTOLAR

Authors : Ersoy ZENGİN

Pages : 369-390

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Birinci Dünya Savaşı sonunda barış antlaşmalarını hazırlama görevi 18 Ocak 1919 tarihinde Paris’te açılan konferansa verilmişti. Konferansa yön veren İtilaf Devletleri büyük bir Ermenistan kurulmasını istiyorlardı. Bu doğrultuda Yüksek Konsey Osmanlı Devleti’nin Şark vilayetlerinin Ermenistan’a bırakılacağını ilan etti. Bu haber üzerine Vilâyât-ı Şarkiye Müslümanları çoğunluk haklarının azınlık ihtiraslarına feda edilmemesi gerektiğini, bunun Wilson Prensiplerine aykırı olduğunu, bu karardan vazgeçilmezse silahlı mücadeleye girişeceklerini çektikleri telgraflarla İtilaf Devletleri’nin temsilcilerine bildirdiler. 1919 yılının Mart ayında çekilmeye başlayan protesto telgrafları Türk Kurtuluş Savaşının hazırlık safhasını oluşturması bakımından tarihi öneme sahiptirler. İlerleyen dönemde İtilaf Devletleri’nin Ermenistan projesine ek olarak bir de Kürdistan kurma tasarıları Vilâyât-ı Şarkiye Müslümanlarını birbirinden koparma amacıyla ortaya atılmıştı. Ancak İngilizlerin himayesinde kurulması düşünülen Kürdistan projesi Kürt halkında karşılık bulamamış, Türk ile Kürt’ü birbirinden ayırmak mümkün olmamıştı. Osmanlı Hükümetleri İtilaf Devletleri’nin emperyalist politikalarına karşı duramamış, Vilâyât-ı Şarkiye halkı kendi kaderlerine terk edilmişlerdi. Vilâyât-ı Şarkiye Müslümanlarının haklı davasını Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğindeki Müdafaa-i Hukuk-i Milliye ve Reddi İlhak cemiyetleri savunmuştur. 
Keywords : Vilâyât ı Şarkiye, Milli Mücadele, Paris Sulh Konferansı, Ermenistan, Kürdistan