ŞEHREMİNİ CEMİL PAŞA’NIN İSTANBUL’UN ÇEHRESİNE KATKILARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Erkin AKAN

Pages : 193-220

View : 10 | Download : 9

Publication Date : 2020-06-25

Article Type : Conference Paper

Abstract :Cemil [Topuzlu] Paşa, başarılı bir doktordur. Ama Gazi Ahmet Muhtar Paşa, onu, başarılı bir doktor olduğu için değil; zevk sahibi bir kişiliğin İstanbul’a faydası olur düşüncesiyle şehremini olarak görevlendirmiştir. Cemil Paşa’nın birinci şehreminliği dönemi 21 Ağustos 1912-7 Kasım 1914 tarihleri arasındadır. Cemil Paşa, görevde kaldığı süre içinde, İstanbul’un çehresini değiştirmeye çalışmış ve bu konuda başarılı olmuştur. Yürürlüğe koyduğu Zabıta-i Belediye Talimatnamesi ile İstanbul’u ve İstanbul’daki yaşamı modernleştirmeye çalışmıştır. Talimatnamenin uygulanmasına iki grup itiraz etmiştir: uygulamadan rahatsız olan nakliyeci esnafı ve kapitülasyonlardan faydalanan yabancılar. Cemil Paşa, İstanbul’un fiziki çehresi ile de ilgilenmiş bir devlet adamıdır. Sultanahmet Camii ile Ayasofya Camii’nin arasındaki alanın meydan haline gelmesi, buradaki yangın sonrasında, bu alana tekrar bina yapılmasına engel olan İstanbul Şehremini Cemil Paşa’nın çabasının sonucudur. Günümüzde de mevcudiyetini koruyan Gülhane Parkı, Cemil Paşa’nın birinci şehreminliği döneminde inşa olunmuştur. Mevcut park, Cemil Paşa’nın istediği ölçülere, çeşitli nedenlerle ulaşamamıştır. İstanbul Şehremini Cemil Paşa, İttihat ve Terakki Partisi ile şehir işleri konusunda anlaşamadığı için 17 Kasım 1914’te şehreminliği görevinden istifa edip Avrupa’ya gitmiştir. Birinci Dünya Savaşı süresince, yaşamını Avrupa’da sürdürmüştür. İkinci defa 24 Nisan 1919’da şehremini olarak görevlendirilmiştir. İkinci şehreminliği dönemi, birinci dönem kadar aktif geçmemiştir. Cemil Paşa, İstanbul Şehreminliği görevinden 28 Şubat 1920’de istifa etmiştir. Cemil Paşa, İstanbul’un tek kişi tarafından yönetilmesini savunduğu için her iki dönemde şehreminliği görevine ek olarak İstanbul Valiliği görevini de yürütmüştür
Keywords : Cemil Topuzlu, Zabıta i Belediye Talimatnamesi, Sultanahmet Meydanı, Gülhane Parkı, İstanbul, Şehremini