XVIII-XIX. YÜZYILLAR OSMANLI-RUS MÜNASEBETLERİNE DAİR ÖNEMLİ BİR KAYNAK: 83/1 NUMARALI VE 1113-1309/1701-1891 TARİHLİ RUSYA AHİDNAME DEFTERİ

Authors : Hikmet ÇİÇEK

Pages : 37-66

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2021-02-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Diplomasi, uluslararası ilişkilerin barışçı yol/araçlarla yürütülmesi sanatı ve devletlerarasındaki ilişkilerin görüşmeler yoluyla yürütülmesi olarak ifade edilmektedir. Bu bağlamda diplomasinin tarihini gerilere götürmek mümkündür. Tarihsel bağlamda Osmanlı Devleti diğer devletler gibi kendine has bir diplomasi anlayışına sahipti. Osmanlı Devleti’nin dış politikasını anlamak için diplomasi tarihini incelemek ve bu kaynakları tespit etmek çok önemlidir. Osmanlı Devleti’nin diplomasi tarihi kaynakları temelde arşiv ve kütüphane kaynakları olarak ikiye ayrılmaktadır. Arşiv kaynakları ahidname/name-i hümayunlar ve sınır tahdit raporlarıdır. Kütüphane kaynakları ise sefaretnamelerdir. Osmanlı diplomasi tarihini için bugün TC. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nde Bab-ı Âsafî fonunda Düvel-i Ecnebiyye Defterleri adı altında birçok defter serisi mevcuttur. Bu fondaki defterlerin bir kısmı Rusya’ya ait kayıtları içermektedir. Çalışmaya konu olan defter, mezkûr fonda 83/1 numarayla, Rusiyye’nin Ahidnâmesi adıyla kayıtlıdır. İncelenen bu defter çeşitli özellikleri ile ön plana çıkması nedeniyle tercih edilmiştir. Öncelikle Osmanlı Devleti ile Rus Çarlığı arasındaki XVIII. ve XIX. yüzyılda imzalanan birçok ahidnameyi ihtiva etmekte ve bu anlamda tek defter olma özelliği göstermektedir. Ayrıca Rus Çarlığı’na ait ilk kayıt olması sebebiyle-her ne kadar kapağında ahidname olarak belirtildiyse de-sadece ahidname kayıtlarını değil aynı zamanda şikâyetleri, yol izin hükümlerini, içki alımı için verilen izinleri de içermektedir. Yukarıda açıklanan özellikleri dolayısıyla çalışmanın Osmanlı-Rus ilişkileri açısından önemine örneklere değinilecektir.
Keywords : Diplomasi, Ahidname, Osmanlı İmparatorluğu, Rus Çarlığı, Rusya Ahidname Defteri