OSMANLI DEVLETİNDE İLKÖĞRETİMDE YENİLEŞME VE URFA İLK MEKTEPLERİ

Authors : İlhan PALALI

Pages : 83-102

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2021-02-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nin Avrupa baskısından kurtulmak için başlattığı ıslahat hareketlerinin ilk defa planlı ve programlı geniş bir tabana dayanması III. Selim dönemine rastlar. III. Selim eğitim alanında Batı sistemini örnek alan askeri okullar açtı. Bu okullara alınan öğrenciler yeni sisteme uyum sağlayamadı. Mevcut eğitim sisteminde reform yapılması ihtiyacının ortaya çıktığı görüldü. Ancak II. Mahmut zamanında bu konuya el atılabildi. Ülkede esaslı reformlar yapma düşüncesinde olan Sultan II. Mahmut ilk defa 1240/1824 yılında yayımladığı bir irade de çocukların cahil kalmaması ve dini vecibelerini yerine getirebilmesi için ilköğretimi zorunlu bir hale getirmek istedi. İstenilen amaca ulaşılamayınca bu konu Tanzimat’ın ilanından hemen sonra tekrar ele alınarak Meclis-i Umur-ı Nafia’da görüşüldü. Hazırlanan raporda ilerlemenin dünyevi ve manevi kazançlar elde etmenin üretim ve teknolojinin eğitimle olan ilgisine dikkat çekilmiş olup eğitimin geliştirilmesi zorunluluğuna işaret edilmiştir. II. Mahmut’tan sonra gelen Abdülmecit, Abdülaziz, II. Abdülhamit gibi padişahlar eğitime gereken önemi vermişlerdir. Ülke genelinde yeni okullar açarak eğitimin gelişmesi için çalışmışlardır. Osmanlı eğitimin ilk basamağı olan klasik dönem ilköğretim kurumları sıbyan mekteplerini yeniden ele alarak ıslah ettiler. İlköğretimde yeni tip ilk mektepleri açtılar Dolaysıyla Avrupa eğitiminden aldıkları örneklerle ilköğretimi yeniden düzenlemişlerdir. Ne var ki ekonomik kaynak sıkıntısından bu konuda yeteri kadar alt yapı oluşturulamadığı için arzulanan başarıya ulaşılamadı. Biz bu makalemizde Osmanlı Devleti’nin ilköğretim alanında yapmış olduğu yenileşme hareketlerini ve bunun Urfa’ya yansımaları neticesinde meydana gelen eski, yeni ilköğretim kurumlarını, bunların adlarını eğitim durumlarını, verilen dersleri, hocalarını, kaynaklarını ne kadar başarıya ulaştığını belgelere dayanarak ortaya koymaya çalışacağız.
Keywords : osmanlı, urfa, sıbyan okulları, ilk mektep, maarif nizamnamesi