OSMANLI DEVLETİNİ KURAN OSMAN BEY’İN ADI SORUNU

Authors : Yusuf GEDİKLİ

Pages : 449-480

View : 13 | Download : 14

Publication Date : 2021-12-14

Article Type : Review Paper

Abstract :Osmanlı devletinin kurucusu Osman Bey’in esas adının ne olduğu hususu, XVIII. yüzyılın ortalarından beri tartışılmaktadır. İlk defa J. Deguignes insert ignore into journalissuearticles values(ok. Döginyi, 1721 - 1800);, daha sonra E. Gibbons insert ignore into journalissuearticles values(1737 - 1794); bu hususta görüş bildirmiş, Osman Bey’in gerçek adının Osman olmadığını söylemişlerdir. F. Giese insert ignore into journalissuearticles values(1879 - 1945); kuşkusunu gizlememiş, F. Babinger insert ignore into journalissuearticles values(1891 - 1967);, Osman’ın gerçek adının Atman, Azman olabileceğini belirtmiş, J. H. Kramers insert ignore into journalissuearticles values(1891 - 1951);, İslam ve Hristiyan kaynaklarındaki isim farklılığına dikkati çekmiştir. Daha sonra Macar Türkoloğu Moravcsik insert ignore into journalissuearticles values(1892 - 1972);, 1937’de toplanan 2. Türk Tarih Kongresine sunduğu bildiride Osman Bey’in Bizans tarihlerinde Otman, Atman, Atuman vb. şekillerde geçtiğini kaydetmiştir. Türk yazarlarından ilkin E. B. Şapolyo 1935’te konu üzerinde durmuş, “Osman’ın adı Otman’dır” demiştir. İkinci olarak Hasan Adnan Erzi 1942’de sorunu irdelemiş, yukarıda yazdığımız yabancı görüşleri özetlemiş, adın Otman veya Tuman olabileceğini söylemiştir. Üçüncü olarak M. Tayyip Gökbilgin İA’daki “Osman I” maddesinde adın Otman olduğunu yazmış, dördüncü olarak O. Turan da Türkmenler arasında Osman adının Otman biçiminde söylendiğine vurgu yapmıştır. Gökbilgin ve O. Turan’ın görüşleri önemlidir. Çünkü ikisi de derin tarihçidir. Tarihçi F. Sümer, Dede Korkut’u çalışan O. Şaik Gökyay da benzer görüşler sergilemişlerdir. Bunlardan başka birçok Türk yazarı soruna ilgi duymuş, Osman adının Otman, Ataman olduğunu söylemiştir. Adın Osman olmadığına en çok Bizans tarihlerindeki Otman, Atman, Atuman insert ignore into journalissuearticles values(Ataman değil, Ataman Bizans tarihlerinde geçmez); vb. şekillerden, el Ömerî’nin insert ignore into journalissuearticles values(1301 - 1349); Tuman kaydından, bir de o devir kişi adlarının hepsinin Türkçe kökenli oluşundan varılmıştır. Konu tarafımızdan titizlikle, enine boyuna araştırılmış, irdelenmiş, adın Otman olduğu anlaşılmıştır. Otman kişi adına tarihsel eserlerimizde raslanır. En başta akla gelen velayetname sahibi Otman Baba’dır. Ayrıca birçok yer adı Otman veya Otman unsurludur. Kelimenin anlamının “yırtıcı bir kuş” olması yüksek bir olasılıktır.
Keywords : Osman Bey, Osmanlı devleti, Otman, Moravcsik, Ataman