SÖZLÜ TARİH IŞIĞINDA KAFKAS İSLAM ORDUSU ASKERLERİNİN SİBİRYA SÜRGÜNÜ

Authors : Abdulhamit Avşar

Pages : 149-180

Doi:10.55773/tda.1293745

View : 163 | Download : 249

Publication Date : 2023-12-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Birinci Dünya Savaşı’nda çok sayıda Türk askeri esir düşmüş ve dünyanın farklı yerlerinde kurulan kamplara konulmuşlardır. Bu esirlerin hayatlarıyla ilgili -yeterli olmasa da- yayınlanmış anılar, arşiv belgeleri, yapılmış akademik çalışmalar vardır. Ancak, yine aynı dönemde Azerbaycan’a yardım için kurulan ve Bakü’nün kurtarılmasını sağlayan Kafkas İslam Ordusu askerlerinden bu ülkede kalanların hayatları hakkında çok az şey bilinmektedir. Oysa bu askerler, Sovyetler Birliği’nin kurulmasıyla bir tür esir durumuna düşmüşler, çeşitli baskılara maruz kalmalarının yanı sıra önce Azerbaycan içinde oluşturulan kamplara, ardından Sibirya’nın Tomsk şehrine sürgün edilmişlerdir. Çalışmada, 2004-2007 yılları arasında Azerbaycan’da belgesel film amaçlı gerçekleştirilen sözlü tarih çalışmaları ekseninde, Kafkas İslam Ordusu askerlerinden Azerbaycan’da kalanların yaşadıkları sürgünler, birinci derece yakınlarının tanıklıkları yoluyla ele alınmıştır. Nicel araştırma tekniklerinden olan derinlemesine görüşme yoluyla elde edilen veriler, içerik çözümlemesi yöntemi ile analiz edilerek Türk tarihinin kayıp sayfalarından birine ışık tutulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın çerçevesinin sınırlanabilmesi için de yalnızca askerlerin Sibirya sürgünlerine odaklanılmış ve bu sürgünün temel nedeninin Sovyet yönetiminin Türkiye Türklerini düşman görme ve ötekileştirme politikası olduğu ortaya konulmuştur.
Keywords : Kafkas İslam Ordusu, Yitik nesil, Sibirya sürgünü, Sözlü tarih, Belgesel film