Türkiye`de “Servar Var Mı idi?

Authors : Ömer Lüfti BARKAN

Pages : 237-246

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 1956-04-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğunun içtimai nizamında çiftçi sınıfların işgal ettiği mevki meselesi tetkik edilirken, bu sınıfları Batı Avrupa memleketlerinin orta çağında \`serf\` namı altında tanılan köylü zümreleri ile mukayese etmek ve meseleyi \`Türkiye\`de servaj var mı idi?\` şeklinde vaz ve mütalea etmek adet olmuştur. Bu hususta şimdiye kadar yapılmış olan mukayese tecrübeleri ise, kanaatımızca, aynı derecede hatalı olan şu iki zıt neticeye vasıl olmuş bulunmaktadırlar: 1-İslam hukukuna ait elde mevcut mevzuat, hür insanlarla hakiki köleler arasında mutavassıt bir vaziyette bulunan \`Toprak köleleri\` tanımamaktadır. Bu suretle, umumiyetle, islam memleketlerinde ve bu arada Türkiye\`de hükümran olmuş bulunan islâm hukuku, bu memleketlerde hakiki bir derebeyliğin ve dolayısıyla servaj sisteminin teşekkülüne mani olmuştur. 2-İmparatorluk devri Türkiyesinde \`Sürü\` manasına gelen Arapça bir kelime ile \`reılyd\` ismi verilen köylü sınıfdan= vaziyetini ortaçağ Batı Avrupa memleketlerindeki serflerinkinden ayrı farz ve kabul etmeğe imkan yoktur. Türkiye\`de de sınıf mücadelesi ve bu arada çiftçi sınıfların amansız bir şekilde istismar kanunu, bilhassa beğler ve ağızlar sınıfı ile teb\`a arasındaki din farklarının doğurduğu tezatlarla şiddetlenerek, servaj rejiminin karakteristik bütün tabiiyet şekillerini meydana koymuştur. İmparatorluğun vergi sistemi içinde yer almış bulunan \`boyunduruk\` ve \`gerdek\` resimleri ile \`çift-bozan\` veya \`levendlik\` tazminatlarının ve diğer bazı vergi isimleriyle mükellefiyetlerin mevcudiyeti bu hususta birer delil olarak gösterilebilir
Keywords : servaj, Osmanlı İmparatorluğu, Batı Avrupa, İslâm