SİBİRYA HALK ANLATILARININ “ÖLÜLER ÜLKESİ”NİN İNSANLARI İLE İSLAMÎ ANLATILARIN CEHENNEM AZABI ÇEKEN İNSANLARI ARASINDA BİR KARŞILAŞTIRMA

Authors : Mehmet AÇA

Pages : 11-24

Doi:10.17133/tubar.319955

View : 17 | Download : 6

Publication Date : 2017-06-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Kahramanların, genellikle şeytan ya da kötü ruhlarla mücadele etmek için girdikleri “karanlıklar ülkesi”nde yolculuk ederken orada dünyada yaptıkları işlere göre cezalandırılan ve ödüllendirilen insanlarla karşılaşmaları, Sibirya halk anlatılarının karakteristik özelliklerinden birisidir. Kahramanların, şamanların yeraltı dünyasına yönelik yolculuklarını andıran bu yolculukları sırasında karşılaştıkları bu türden manzaralar, Sibirya halklarının “günah”, “ceza” ve “ölümden sonraki hayat”la ilgili inançlarını gözler önüne sermesi bakımından önemlidir. Uno Harva, Sibirya halklarının anlatılarındaki bu tür sahnelerin evrensel değerlerden kaynaklandığını ifade etmiştir. Sibirya halk anlatılarındaki bu sahnelerin benzerlerini, Harva’nın tespitini doğrular bir şekilde, cehennemle ilgili İslamî anlatılarda da görmek mümkündür. İslamî anlatılar insert ignore into journalissuearticles values(miraçnameler, masallar, kıssalar);, cehennem azaplarına daha çok günahkâr kadınlar üzerinden odaklanmıştır. Bu tür anlatılardaki ceza nedenleri ve cezalandırma biçimleri ile Sibirya halk anlatılarındaki ceza nedenleri ve cezalandırma biçimleri arasında önemli benzerlikler vardır. Benzerlikleri, evrensel değerlerden yola çıkarak izah etmenin yanı sıra, Müslüman Türklerin Şamanizm, Budizm ve Maniheizm gibi dinlere ait inanç unsurlarını İslam inancına aktararak İslamileştirmeleriyle de izah etmek mümkündür. Bu çalışmada, Sibirya halk anlatılarındaki “ölüler ülkesi”nin insanları ile İslamî anlatıların cehennemde azap çeken insanları arasındaki benzerlikler ceza nedenleri ve ceza biçimleri açısından karşılaştırılmış, bu konuyu ele alan İslamî anlatıların kökenleri üzerinde durulmuştur.
Keywords : Sibirya halk anlatıları, İslami anlatılar, ölüler ülkesi, cehennem, günah, azap