Türk Romanında Tiyatro Oyuncularına Toplumun Bakışı (1923-60)

Authors : Huseyin KALOGULLARI

Pages : 89-108

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2020-06-08

Article Type : Other Papers

Abstract :Batı tarzı tiyatro Tanzimat’tan sonra Türkiye’de yerleşene kadar geleneksel Türk tiyatrosu hâkimdir. Geleneksel Türk tiyatrosu gülmece yanında şarkıya, dansa, söz oyunlarına ve soytarılığa da dayanır. Bu yüzden geleneksel tiyatroda oyuncu kavramı Karagöz oynatanı, meddahı, ortaoyuncuyu olduğu kadar hokkabazı, çengiyi, soytarıyı da içine alır. Bu dönemde toplumdaki oyuncu imajı meddahlar dışında oldukça kötüdür. Tanzimat’la birlikte yerleşen Batı tarzı tiyatroda Müslüman bir erkek veya kadının oyuncu olarak sahneye çıkışı muhtemelen bu kötü imajın beslediği gerekçeler nedeniyle güç olur. Tanzimat romanında tiyatro oyuncusu kahramanlara rastlanamaması toplumdaki oyuncu imajının romana yansımalarına dair inceleme yapmaya imkân vermez. Cumhuriyet’le birlikte Atatürk’ün tiyatroya ve tiyatro oyuncularına sahip çıkması ve onları teşvik etmesi Türk tiyatrosunun sorunlarını büyük ölçüde giderir. Tiyatro oyuncusunun toplumdaki imajının Cumhuriyet devri Türk romanına yansımaları oyuncunun geçmişten gelen kötü imajının değişip değişmediği hakkında fikir verebilir.  Bu çalışmada bu amaçla,1923-60 arası yazılmış ve kahramanları tiyatro oyuncuları olan romanlar incelenmiştir. Bu romanlar; Peyami Safa’nın Mahşer insert ignore into journalissuearticles values(1924);, Halide Edip Adıvar’ın Sinekli Bakkal insert ignore into journalissuearticles values(1936);, Reşat Enis Aygen’in Yolgeçen Hanı insert ignore into journalissuearticles values(1936);, Peride Celal’in Atmaca insert ignore into journalissuearticles values(1944);, Muazzez Tahsin Berkand’ın Lale insert ignore into journalissuearticles values(1945);, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Sahnenin Dışındakiler insert ignore into journalissuearticles values(1950); ve Reşat Nuri Güntekin’in Son Sığınak insert ignore into journalissuearticles values(1961); romanlarıdır. 
Keywords : Tiyatro oyuncusu kahramanlar, Türk romanı, toplumsal bakış, oyuncu imajı