KÖL TİGİN BENGÜ TAŞININ ÇİNCE YÜZÜNDEKİ TÜRKÇE KİŞİ ADLARI VE UNVANLAR ÜZERİNE NOTLAR

Authors : Hüseyin Yildiz

Pages : 187-207

View : 87 | Download : 78

Publication Date : 2023-12-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk dilinin yazılı kaynaklarının görülmeye başladığı Köktürkler zamanında çoğunlukla taş, kaya gibi sert cisimler üzerine kazınmış metinlere rastlanmaktır. Kâğıda yazılmış metinlerin az olması ve taş üzerine metin kazımanın zorluğu döneme ait malzemenin önemini bir kat daha artırmaktadır. Köktürk yazılı metinlerin içinde bengü taş olarak adlandırılan Köl Tigin, Bilge Kağan ve Tunyukuk yazıtları gerek hacmi, gerekse metinlerin yazarı, konusu, dili ve üslubu bakımından diğerlerinden ayrılmaktadır. Eski Türkçe döneminde dikkat çeken olgulardan biri de iki dillilik meselesidir. Hem Köktürkçe dönemindeki bazı yazıtlarda, hem de Eski Uygurca dönemindeki yazmalarda iki dilli metinlere rastlanabilmektedir. Bu tür metinlerden biri de Köktürkçe için önem arz eden Köl Tigin bengü taşıdır. Köl Tigin bengü taşının Batı yüzünün Çince olması, runik yazılı metnin çözümünü kolaylaştırmasının yanısıra, metnin iki dilli olduğunu göstermektedir. Bengü taşlardaki konu bütünlüğü dikkate alındığında Köl Tigin bengü taşının Batı yüzündeki Çince kelimeler arasında Türkçe kişi adlarına ve unvanlara da rastlanmaktadır. Bu çalışmada Köl Tigin bengü taşının Batı yüzündeki Çince metinde geçen Türkçe kişi adları ve unvanları üzerinde durularak, bunların Eski Türkçe-Çince ses denkliklerindeki yeri tartışılacaktır.
Keywords : Eski Türkçe, Çince, Köl Tigin, kişi adları, unvanlar