GURBET KUŞLARI FİLMİ’NDE 1960’LI YILLARIN TOPLUMSAL YAPISI

Authors : Nevra İrem GÜLCÜ

Pages : 166-188

Doi:10.54566/turas.1025966

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :1895 yılında Fransa’da Lumière kardeşler tarafından icat edilen sinema, 20. yüzyılda dünyanın her yerinde popüler olarak büyük bir sanayi haline gelmiştir. Sinema; müzik, fotoğraf, tiyatro, edebiyat, resim, heykel gibi diğer sanat dallarıyla etkileşim içerisinde olmakla birlikte kültürden, değerlerden, insanlık tarihinden de etkilenmiştir. Sinema izleyiciye adeta bir görsel metin sunmaktadır. Sinemanın yapı taşı ise senaryodur. Senaryo film yapıcı tarafından özgün bir şekilde kaleme alınabileceği gibi edebi eserlerin yeniden yorumlanarak uyarlanması ve bu şekilde beyaz perdeye yansıtılması da mümkündür. Bu noktada edebiyatın her türü sinema için kaynak oluşturmakta ve sinema dilinin gelişmesine katkıda bulunmaktadır. 1950’li yıllarda çekilen film sayısındaki artışla beraber, sinema kaynak olarak edebiyattan bolca yararlanmıştır. Sanatsal ve ticari kaygılardan dolayı özellikle popüler romanlar kaynak olarak seçilmiştir. Edebiyat kelimelerle, sinema görüntülerle adeta kültürün aktarıcısı konumundadır. Bu çalışmada Orhan Kemal’in Gurbet Kuşları, Halit Ziya Uşaklıgil’in Kırık Hayatlar romanından uyarlanan aynı adlı Gurbet Kuşları ve Kırık Hayatlar filmleri konu edilmiştir. Çalışma 1960-1970’li yıllarla sınırlandırılmıştır. 1960-1970 dönemi Türkiye’de hızlı değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel yapıda yaşanan değişimler filmlere de yansımaktadır. Sinemanın ticari bir işlevi olmasına rağmen yaşadığı dönemin toplumsal değişimlerinden soyutlanamaz. Bu nedenle bu dönemde aile konusu, aile yapısının kimliksel değerleri, kadın ve kültürel öğeler, kent yaşamına adaptasyon gibi anahtar kavramlar Gurbet Kuşları ve Kırık Hayatlar filmlerinden yola çıkılarak analiz edildi. Her iki filmde de ortak temalar bulunarak sınıfsal farklılıkların, göçün, yabancılaşmanın aile üzerindeki etkisi incelendi. Filmler görsel öğeleri ve diyaloglarıyla bir bütün olarak değerlendirilmiştir. Mekân, objeler, giyim-kuşam, kültürel semboller ve söylemler ayrıntılı incelenerej kimlik ve eylemlere yapılan göndermeler saptanmıştır.
Keywords : Sinema, Edebiyat, Kimlik, Kültür, Aile