Dede Korkut Kitabı ve Manghol-Un Niuça Tobça’an [İki Metnin Benzerlikleri Üzerine Bir İnceleme]

Authors : F Gülay MİRZAOĞLUSIVACI

Pages : 149-163

View : 14 | Download : 15

Publication Date : 2006-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, Türk ve Moğol kavimlerinin abidevi eserleri “Dede Korkut Kitabı” ve “Manghol-un Niuça Tobça’an Moğolların Gizli Tarihi ” arasındaki dikkat çekici bazı benzerlikler ele alınmakta ve böylece Türk ve Moğol kültürü arasındaki ortak özellikler ortaya konulmaktadır. Söz konusu iki eserde, olayların hikâye edilişi, kahramanlar, anlatım stili, olayların tasviri, tarihi olayların bir kahramanın hayat hikâyesi bağlamında anlatılması, kahramanın ve ona eşlik edenlerin benzer sahnelerde benzer biçimlerde ve benzer kalıplar içinde konuşturulması metinlerin müşterek özellikleridir. Sözü edilen iki eserde, metinler, kurgusal ve yapısal açıdan benzerlikler yanında, hikâyelerin icracıları, dinleyici çevreleri ve ortaya çıkış bağlamları açısından da dikkat çekici benzerlikler taşırlar. Oğuzların bilge kişisi Korkut Ata, hanlarhanı meclisinde Oğuz kahramanlarının hayat hikâyelerini hanlar, alperenler dinlesin diye anlatır. Aynı şekilde, Mangholun NiuçaTobça’an, kurultay sırasında Kağan’ın çevresinde toplanmış hanlar, beyler dinlesin diye anlatılır. Hikâyelerin benzer şartlar altında yaratılması/anlatılması, aynı zamanda onların her iki toplumda da benzer toplumsal işlevleri yerine getirdiklerini gösterir ki, bu işlevlerden başlıcası, sonraki kuşaklara sözel tarih bilincini kazandırmaktır. Sonuç olarak, iki eserde yer alan metinlerin bir çok yönden önemli benzerlikler göstermesi olgusu, Avrasya üzerinde yaşayan Türk ve Moğol kavimlerinin tarih boyunca müşterek bir medeniyeti ve edebi yaratıcılık ortamını paylaşmalarından kaynaklanır
Keywords : Dede Korkut, Dede Korkut Kitabı, Manghol un Niuça Tobçaan, Moğolların Gizli Tarihi, Türk Moğol, sözlü edebiyat, sözlü tarih, Avrasya