Türk Edebiyatında Kadınların Özyaşamöykülerine Zamandizinsel ve Betimsel Bir Bakış

Authors : G Gonca Gökalp ALPASLAN

Pages : 147-160

View : 11 | Download : 16

Publication Date : 2015-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk edebiyatında bir kadın tarafından yazılmış ilk özyaşamöyküsü olarak, 17. yüzyılda Üsküplü Asiye Hatun’un rüya defterlerinden söz edilebilir. Çok sonraları 19. yüzyılın önemli kadın şairlerinden Nigâr Hanım’ın yaşamının ilk yirmi beş yılını anlattığı “Mukadderat” başlıklı yazısını ve Melek Hanımın İngiltere’de yayınlanan iki ciltlik eserini Türkiye`de özyaşamöyküsünün öncüleri saymak mümkündür. Bu eserler ya saklı kaldıkları için ya da Türkçe olmadığı için okuruna vaktinde erişememiştir. Modern anlamda ilk özyaşamöyküsüyse 20. yüzyıl başında önce İngilizce sonra Türkçe olarak yayınlanan Halide Edib Adıvar’ın Mor Salkımlı Ev ve Türk’ün Ateşle İmtihanı’dır. Halide Edib`in özyaşamöyküsü, kendinin bilincinde bir kadının geçmişine ve bugününe dair bir iç tartışmasını içermesi bakımından türün bugünkü tanımına epey uygundur ve Türkiye`de kadınların özyaşamöykülerini yazmasında önemli bir aşamadır. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kadınların yazdığı özyaşamöykülerinin giderek arttığı farkedilir. Bilim kadınlarının, kadın yazarların ve sanatçıların, Cumhuriyet`in kuruluş yıllarına tanıklık etmiş kadınların ve yaşamın hemen her alanından kadının kendi yaşamını yazdığı gözlenir. Memurlar, öğretmenler, bedensel engelliler veya ölümcül bir hastalığı yenmiş kadınlar, sivil toplum gönüllüleri, ticari işletme sahipleri, diplomat eşleri gibi çok farklı alanlardan, çok farklı niteliklerdeki kadınların özyaşamöyküleriyle karşılaşılır. Bunlara başarılarıyla tanınmış kadınlarla yaşam öyküleri çerçevesinde yapılan nehir söyleşileri de eklemek yerinde olur. Türk kadınlarının özyaşamöykülerini yazmalarındaki en önemli etken, Türkiye`de bir kadın olarak yaşamanın ve belirli bir alanda yükselmeye çalışmanın zorluklarını dile getirmek istemeleridir. Bu makalede Türk edebiyatında özyaşamöyküsü türünde kadınlarca yazılmış eserler ilk kez tarihsel bir dizgede sunulmakta ve sınıflandırılmaktadır
Keywords : Özyaşamöyküsü, kadın, Türk edebiyatı, Asiye Hatun, Nigâr Hanım, Melek Hanım, Halide Edib