Çarlık Otokrasisinin Hizmetinde Bir Şarkiyat ve Türkoloji Mektebi: XIX.Yüzyılda Ermeni Lazarev Şark Dilleri Enstitünün Kuruluşu ve Faaliyetlerine Genel Bir Bakış

Authors : Özhan KAPICI

Pages : 1-32

View : 10 | Download : 4

Publication Date : 2016-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Lazarev Şark Dilleri Enstitüsü sermayedar Lazarev ailesi tarafından bir Ermeni mektebi olarak 1814’te Moskova’da kuruldu. Lazaryanlar 1747’de İran’dan Rusya’ya göçen müteşebbis ve tüccar Ermeni bir ailedir. Aile Moskova’da tekstil imalâtı ve ticaret ile zenginleşir. Mektebin kurucusu Ovanes Lazaryan , II.Katerina’nın sarayında nüfûz sahibi bir isimdir. Kafkasya’ya yönelik Rus emperyal siyasetinin belirlenmesinde de siyasî bir müşavir olarak nitelendirilebilir. Ailenin iktisadî ve siyasî nüfûzu Rusya, Kafkasya ve hatta İran’daki Ermenilerle ilgili politik meselelerde müdahil olmalarına imkân vermiştir. 1827’de Lazarev Şark Dilleri Enstitüsü’ne tahvil edilen mektep, özellikle Kafkasya’daki Rus bürokrasisi ve Ermeni mektepleri için Ermenice, Farsça, Türkçe ve Arapça bilen memur, mütercim ve muallim yetiştiren hususî bir gimnazyum olarak hizmet edecektir. Ermeni ve Rus memurlar yanında Kafkasya ve Yakın Şark üzerine ihtisaslaşan oryantalistler de yetiştirmeye başlar. Yüzyılın ikinci yarısında, Kafkasya’nın Rusya’ya tam olarak iltihâkı ve Rusya’nın Orta Asya’da ilerlemesi, enstitüyü imparatorluğun siyasî ve askerî çıkarları için daha önemli bir hâle getirdi. Bu dönemde Rusya otokrasisinin emperyal politikalarının bir vasıtası olması yanında enstitü, Rusya Şarkiyatçılığına, özellikle Yakın Şark çalışmalarına da hizmet edecektir. XX. Yüzyıl Rusya Türkolojisinin önemli isimlerinin yetiştiği ve ders verdiği bir kurum olarak Sovyet İlimler Akademisi’ne bağlanacaktır
Keywords : Rusya, Oryantalizm, Türkoloji, Lazarev, Şark dilleri