Sibirya Tatarlarının Etnografik Grubu: Kalmaklar ve Kalmakça-I -Sosyokültürel Tarih ve Dil Durumu-

Authors : Ali ILGIN

Pages : 261-270

View : 15 | Download : 13

Publication Date : 2017-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bugün Urallardan başlayıp Bering Boğazı’na uzanan ve geniş bir coğrafyayı içine alan Sibirya’da birbirinden farklı 40’tan fazla dil konuşulmaktadır. Gerek genetik gerekse tipolojik açıdan birbirinden farklı olan bu dil grupları arasında Türk diyalektleri, tarihsel ve bölgesel bağlamda son derece öneme haizdir. Batı Sibirya’nın Tümen-Omsk, Novosibirsk, Tomsk ve Kemerovo bölgelerinde yaşamakta olan Sibirya Tatarlarının dili, Tobol-İrtiş, Baraba ve Tom olmak üzere üç ana diyalekt grubundan oluşur. Tom Tatarlarının alt grubu olan ve Rus yıllıklarında Ak Kalmık biçiminde sıkça geçen Kalmaklar, Teleütlerin varisleri konumunda değerlendirilmektedir. Genel Türkolojide üzerinde çalışılan ve Türkiye Türkolojisinde ise hiç çalışma yapılmayan Kalmakların sosyokültürel tarihi ve dil durumlarının incelenmesi bu çalışmanın konusunu oluşturur. Çalışma esas itibarıyla 2013 yılının Temmuz ve 2015 yılının Şubat aylarında bölgede yapılan alan araştırmalarına dayanmaktadır. Kalmakların bugün toplam sayısı 70 civarındadır. Tarihsel arka planda Altay Türkçesinin bir alt grubu olan Teleütlerle sıkı bir ilişkisi olan Kalmaklar günümüzde ise bölgesel olarak Tom Tatarlarının Euşta ve Çat Tatarları yoğun etkisi altındadır. Tatar ve Teleüt etkileşimi arasında kalan Kalmakların dil durumları, etnososyolojik süreçleri ve sosyokülltür tarihi son derece ilgi çekici özelliklere sahiptir
Keywords : Sibirya Tatarları, Kalmaklar, Kalmakça, dil durumu, sosyokültürel tarih