Efsanelerden Masallara Uzanan Taş Kesilme Motifinin Azerbaycan ve Anadolu Masallarına Yansımaları

Authors : Saim SAKAOĞLU, Kadriye TÜRKAN

Pages : 177-197

View : 10 | Download : 18

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlü gelenekte destan, efsane ve masallarda sık sık rastlanan bir motif olarak taş kesilme, insan hayvan, bitki veya eşyanın taşa dönüşmesidir. Motif, Türkiye’de olduğu kadar Türkiye dışındaki Türkler arasında da son derece yaygındır. Her Türk boyunda bu motifle karşılaşmak mümkündür. Anlatmalarda taşa dönüşmenin pek çok nedeni vardır. Taş kesilme motifi efsanelerde müstakil bir başlık olarak ele alınacak kadar yaygın bir motiftir. Masallarda ise efsanelerden farklı nedenlerle ve daha çok kademeli taş kesilmeler gözlenmektedir. Masal kahramanları sihirbaz, cadı gibi olağanüstü ve tılsımlı varlıklar tarafından taşa çevrilirler. Ayrıca masal kahramanları cezalandırma amacı taşımıyorsa mutlaka eski şekillerine geri dönerler. Masal dünyasında daha çok insanlar tek veya toplu halde taş kesilirler. Yine masal kahramanlarının yanında bulunan hayvanlar da onlarla birlikte taşa dönüşmektedirler. Çalışmada, Batı Türklerinden Azerbaycan ve Anadolu coğrafyasından derlenen masallarda tespit edilen taş kesilme motifi üzerinde durularak kimlerin, nasıl ve niçin taş kesildiği ilgili örnekler vasıtasıyla değerlendirilecektir.
Keywords : masal, motif, şekil değiştirme