Türk İllerinde Bir Polonyalı: Bronİsław Grąbczewski

Authors : Radosław ANDRZEJEWSKİ, Cem ERDEM

Pages : 209-222

View : 13 | Download : 16

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Polonya asıllı Rus General Bronisław Grąbczewski hakkında bilgi verilmektedir. Grąbczewski, 19. yüzyılda Orta Asya’da yaptığı gezilerle bölgeye dair pek çok bilgi edinmiş ve bu bilgileri hayatının son dönemlerinde yayımlamıştır. Doğu dilleri kursuna giderek Türkçe ve Farsçayı akıcı bir şekilde konuşur hale gelen Grąbczewski, derlemelerinde Türk topluluklarının dil, folklor ve yaşadıkları coğrafya özelliklerine dair önemli tespitlerde bulunmuştur. Yine bu yolculukları boyunca topografik ölçmeler yaparak bölgelerin yüzey şekilleri ve iklimlerine ilişkin tespitlerde bulunmuştur. 14 noktanın coğrafi koordinatları astronomik yolla, 158 noktanın yüksekliği ise barometrik yolla tespit edilmiştir. Bunun dışında 81 nokta insert ignore into journalissuearticles values(geçitlerde ve diğer ilginç yerlerde); barometrik ölçümler ve su kaynatma yoluyla kontrol edilmiştir. Bulunduğu bölgelerde günde üç defa meteorolojik ölçümler gerçekleştirerek bölge iklimine dair veriler toplamıştır. Zoografi, etnografi ve mineraloji koleksiyonları toplanmıştır. Etnografik ve coğrafi malzeme içeren 265’ten fazla fotoğraf çekilmiştir; 36 bin böcek içeren entomolojik koleksiyonun yanı sıra diğer zoolojik, jeolojik ve botanik koleksiyonları Rusya’ya getirmiştir. Buhara Emirliğinin az bilinen Karategin ve Dervaz bölgeleri yanında Kaşgar, Altay Dağları, Oş, Semerkent ve Margilan bölgelerindeki Türk halklarının dil, dini törenler, evlenme ve boşanma gelenekleri, ticari faaliyetler, camiler, türbeler, vakıflar, mektepler ve mekteplerdeki öğretim faaliyetlerine dair bilgiler sunmuştur. Özellikle Pamir’deki Kırgızların yaşam tarzlarına dair ayrıntılı bilgiler paylaşmıştır. Kaşgar ve Uygurların genel durumunu detaylı bir biçimde ele alan gözlemler gerçekleştirmiştir. Kancutça sözlük için 2000 kelime; Vahanca sözlük için 200 kelime toplanmış ve fiziki coğrafya ve etnografik coğrafyadan birçok malzeme getirilmiştir. Bu çalışmada yaptığı derlemelerle Türkoloji ve Orta Asya araştırmalarına büyük katkıda bulunan Polonyalı doğu bilimci Bronisław Grąbczewski ve eserleri incelenmiştir.
Keywords : Bronisław Grąbczewski, Orta Asya, Doğubilimci, Türkoloji