HAKASÇA TART- FİİLİNİN ANLAMSAL ÖZELLİKLERİ VE KAVRAM ALANI

Authors : Emine Güven, Fatih Kirişçioğlu

Pages : 102-114

Doi:10.59257/turkbilig.1506761

View : 118 | Download : 95

Publication Date : 2024-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Kişinin hareketi, devinimi aktarırken kullandığı sözcük olan fiil, oluşumu esnasında zihinsel bir süreç takip eder; duyu organları ile algılanır, süreç içerisinde somutlaştırılır. Zamanla anlam yönüyle birbirini tamamlayan sözcüklerle kavram alanı oluşturur. Hakasçada sıklıkla kullanılan fiillerinden olan tart-, temelde “çekmek” eylemi için kullanılır. Tart- fiilinden gelişmiş olan (genellikle -l, -n, -r, -s ve -mas ekleri ile) türevler, bazı sözcüklerde temel anlamını ettirgen veya edilgenlik noktasında belirtmiş, bazı sözcüklerde ise temel anlamdan uzaklaşıp tamamen yeni bir anlam kazanmıştır. Çalışmada “tart-” fiilinin sözcüksel anlam özellikleri, dilbilgisel hâle gelip oluşturduğu birleşik yapılar, türevleri, kullanım alanları ve bir araya geldiği yapılar Hakasçadaki zihinsel aşamalarla ilintili olarak açıklanacaktır. Bu sayede Hakas sözlüklerinde (madde başı ya da alt başlıkta belirtilmeyen) bulunmayan fakat Hakas söz varlığı içerisinde oldukça işlek bir kullanıma sahip olan tart- fiilinin diğer anlamları da ortaya çıkarılacaktır.
Keywords : Hakasça, Semantik, Kavram Alanı, Türevleri