HORASAN TÜRKÇESİNİN BEŞAĞAÇ AĞZI ÜZERİNE

Authors : Hasan Güzel, Taher Babaei

Pages : 114-126

Doi:10.59257/turkbilig.1530696

View : 4 | Download : 3

Publication Date : 2024-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :İran, Oğuz grubu Türk dillerinin önemli yayılma alanlarındandır. Oğuz dilleri arasında yer alan Horasan Türkçesi, günümüzde, büyük oranda, İran’ın kuzeydoğusunda yer alan Kuzey Horasan ve Razavi Horasan eyaletlerinde konuşulmaktadır. Geniş bir alana yayılan bu dil alt kollara ayrılmıştır. Nişabur yakınlarında yer alan ve eski bir Fars yerleşim bölgesi olan Beşağaç, günümüzde Horasan Türkçesinin farklı bir varyantına ev sahipliği yapmaktadır. Beşağaç ağzındaki zaman çekimi, iyelik ekleri ve zamirlerdeki kullanım çeşitlenmeleri ve sözcüklerdeki ses değişimleri ilgi çekicidir. Kanıtsallık için owdu biçimbirinin kullanılması, şart kipinin birinci ve ikinci kişi çekiminde -s sesinin kaybolması bu ağzın karakteristik özelliklerindendir. Ayrıca diğer Horasan ağızlarıyla karşılaştırıldığında Beşağaç ağzında yuvarlaklaşmalar göze çarpmaktadır. Yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bu varyant dil ilişkileri açısından da zengin veriler sunmaktadır. Bu çalışmada daha önce üzerinde durulmayan Horasan Türkçesinin Beşağaç ağzına yoğunlaşmaktadır. Çalışmada kullanılan veriler alan araştırması ile toplanmıştır. İran’da yaşayan Türkler ve İran’daki Türkçe varyantlar üzerine yapılan çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Keywords : Horasan Türkçesi, Beşağaç Ağzı, dil ilişkileri, İran\'daki Türk Dilleri, Farsça