SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR’DE FANTASTİK İZLEKLER: SÂM-SÜVÂR HİKAYESİ

Authors : Necmiye Özbek Arslan

Pages : 280-291

Doi:10.59257/turkbilig.1537598

View : 4 | Download : 1

Publication Date : 2024-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Fantastik; içerisinde tılsımlar, büyüler, efsaneler, lanetler ya da uğurlar gibi kimi olağanüstülükler barındıran, metafiziği, gotik ve karanlığı, görünmeyen ve bilinmeyen varlıkları kullanarak merakı ve heyecanı diri tutan anlatı türü olarak tanımlanabilir. Okuru hakiki dünyanın sınırlarından çıkarıp bilinmez ve hatta kabul edilmesi de pek mümkün olmayan bir dünyanın içine sokarak hayal dünyasının sınırlarını zorlar. Korku ve belirsizlik duygusu ile metnin sonuna kadar okurun dikkatini çekmeyi başarır. Hayal dünyasının sınırlarını belli ölçülerde zorlayan klasik Türk edebiyatının kaynakları arasında metafizik öğelerin, bilinmezin, tasavvufun, ruhsal âlemlerin yanında efsane, destan, masal gibi türlerin de yer aldığı göz önüne alındığında fantastik öğelerin kullanımının kaçınılmaz olduğu gerçektir. Bu tür ve izleklerden yararlanan müelliflerden birisi 15. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şair ve nasirlerinden Firdevsî-i Rûmî’dir. 81 ciltten müteşekkil Süleymân-nâme-i Kebîr isimli manzum-mensur karışık olan eserinde fantastik unsurları sıklıkla kullanmıştır. Bu çalışmanın konusu olan 11,12 ve 13. ciltlerinde yer alan Sâm-süvâr isimli kahramanın çıktığı yolculuk tamamen fantastik öğelerden oluşmuştur. Makalede öncelikle fantastik anlatı türü hakkında kısa bir bilgi verilecektir. Ardından Süleymân-nâme-i Kebîr’in bahse söz konusu ciltlerindeki olay örgüsünün kısa bir özeti verilip Sâm-süvâr hikayesindeki fantastik izlekler hakkında tespit yapılacaktır. Metinden alınan örneklerde Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine 1525’ te kayıtlı bulunan nüshanın varak numaraları esas alınacak ve transkripsiyonda sadece ayın harfinin kullanımı ve uzunluk işaretleri verilecektir. Metin harekeli olarak yazıldığı için imla hususunda metnin orijinal yazımına bağlı kalınacaktır.
Keywords : Süleymân-nâme, Firdevsî, Sâm-süvâr, fantastik, anlatı