URLA ÖZBEK KÖYÜ SÖZLÜ KÜLTÜRÜNDE EMİR ÇAKA BEY VE FETİHLERİ

Authors : Mehmet Işik

Pages : 35-57

Doi:10.20427/turkiyat.1245026

View : 208 | Download : 186

Publication Date : 2023-12-07

Article Type : Research Paper

Abstract :İzmir’in ilk fatihi Emir Çaka Bey’i kurucusu olarak kabul eden Özbek, Anadolu’nun en eski Türk köylerinden biridir. Dolayısıyla, Özbek köyü halkının belleğinde Çaka Bey’in yeri vardır. Buna ilişkin anlatıların derlenmesi ve aktarılması, Türklerin Batı Anadolu’ya yerleşme sürecinin anlaşılmasına katkı sunacaktır. Bir sözlü tarih çalışması olarak tasarlanan bu makalede, Özbek köyü ileri gelenleriyle yapılan görüşmeler ele alınmış ve Emir Çaka Bey’e ilişkin verilerin analizi gerçekleştirilmiştir. Buna göre Özbek köyülülerinin anlatılarında Emir Çaka Bey şu şekilde yer bulmuştur: Çaka aşiretiyle birlikte Orta Asya’dan göç ederek Anadolu’ya gelmiş; çok hırslı ve zeki bir komutan, rüyasında gördüğü Danişment Gazi’nin kendisini yönlendirmesiyle denizlere doğru seferlere başlamış; Bizanslılarla yaptığı bir savaşta yaralanarak esir düşmüş; bir süre Bizans sarayında kaldıktan sonra esaretten kurtularak yeniden boyunun başına dönmüş; Özbek köyü yakınlarına gelerek halen Gemi Yatağı adıyla bilinen bölgede gemi yapımı işine başlamış; kurduğu donanmayla Bizanslıları yenerek birçok yeri fethetmiş; aynı köyden evlendiği bir bir kadından Özbey ya da Özbek adında bir erkek çocuğuna sahip olmuştur. Halk muhayyilesinde yer bulan bu anlatılar, İzmir tarihine ilişkin yapılacak araştırmalarda yerel rivayetlerin de göz önüne alınması gerektiğini göstermektedir.
Keywords : Çaka Bey, Bizans, sözlü tarih, Türk Donanması, Urla, Özbek köyü