İKİNCİ İNGİLİZ-AFGAN SAVAŞI’NA KATILAN ORYANTALİST PHIL ROBINSON'UN AFGANİSTAN DEĞERLENDİRMESİ

Authors : Abdullah Sami Tekin

Pages : 115-134

View : 14 | Download : 17

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :XVII. yüzyılın başlarından itibaren Hindistan’a yerleşmeye başlayan İngilizler, Doğu Hindistan Ticaret Şirketi marifetiyle bölgeyi sömürgeleri haline getirmişler ve zamanla askeri güçlerini de genişleterek bölgenin hâkimi olmuşlardır. Bölgenin artan önemi ve Rusların sıcak denizlere inmek üzere Ceyhun kıyılarına ulaşmaları Hindistan’ın kuzey sınırını oluşturan Afganistan’ı jeopolitik olarak daha da önemli hale getirmiştir. İngilizler olası Rus işgaline karşı Afganistan’ı etki alanına almak istemiş ve bölgeye Mountstuart Elphinstone, Charles Masson ve Alexander Burnes gibi Doğu Hindistan Ticaret Şirketi mensubu oryantalistlerini göndererek bu ülke hakkında tafsilatlı bilgiler toplamışlardır. Oryantalistlerin topladığı bu bilgiler sayesinde 1839 yılında Afganistan’ı kolaylıkla işgal eden İngilizler, Afgan halkının üç yıllık direnişi sonucunda bu ülkeden mağlup bir şekilde çekilmişlerdir. Ancak İngilizler bu mağlubiyete rağmen istihbarat faaliyetlerine devam etmiş ve 1878 yılında ikinci kez Afganistan’ı işgal etmekten çekinmemişlerdir. Bu işgal öncesi ve sırasında İngiliz oryantalistler bölgede görev yapmış ve çok önemli istihbarat bilgilerini merkeze aktarmışlardır. İkinci İngiliz-Afgan Savaşı’nda Afganistan’da gözlemlerde bulunan ve savaş muhabiri olarak işgale katılan oryantalistlerden birisi de Phil Robinson’dur. Bu çalışmada Robinson’un Afganistan’ın coğrafyası, etnik yapısı, yönetim şekli, ordusu ve sosyo-ekonomik durumuyla ilgili topladığı bilgiler ve İngiliz hükümetine sunduğu rapor konu edilmiştir
Keywords : Oryantalizm, Phil Robinson, İkinci İngiliz Afgan Savaşı, Afganistan, Hindistan