Dede Korkut`taki Kazılık Dağı

Authors : Dursun Can EYÜBOĞLU

Pages : 91-132

Doi:10.59281/turkiz.1313065

View : 41 | Download : 27

Publication Date : 2023-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Türk tarihinin derinliklerinden, çağların içinden, asırları, bin yılları aşarak süzüle süzüle günümüze ulaşan Dede Korkut Destanları gerek Türk halkları arasında gerekse dünyada alanında önemli bir yere sahiptir. Dede Korkut’ta birçok yer adı geçmektedir. Bunlardan biri Kazılık Dağı/Kazılık’dır. Kazılık Dağı’nın adı Dede Korkut Kitabı’nda altı boyda geçmektedir. Dede Korkut’taki Kazılık Dağı, destanın alt coğrafyasında Türklerin anayurdu Orta Asya’dadır. Kazılık Koca’nın adı dolayısıyla Kazılık adı Dede Korkut’un Türkmenistan varyantında da geçmektedir. Dede Korkut’taki Aladağ, Karadağ, Karaçuk, Kazılık Dağı, Türkistan, Amıt Suyu/Amu Derya, Demirkapı vb. birçok yer adı destanın tarihi coğrafyasını yansıtmaktadır. Dede Korkut’ta Kazılık at ifadesi de geçmektedir ki, bu ifade ile eski çağlarda atlarıyla ünlü Kazılık bölgesinde yetişmiş bir at türünün kastedildiği söylenebilir. Kazılık adı, çeşitli Türk destan ve efsanelerinde, Türk boylarının folklor ürünlerinde de geçmektedir. Kazılık Dağı’nın adının kökünde bulunan Kaz sözcüğü; tarihin derinliklerinden gelen, tarihi süreç içerisinde İskitler/Sakalar, Kanglılar, Batı Gök-Türkleri, Türgişler, Oğuzlar, Hazarlar gibi Türk topluluklarından birbirine miras bırakılacak şekilde geleceğe aktarılarak günümüze kadar taşınan, Türklerin ortak hafızasında yaşatılmış olan Guz/Kuz/Kaz unsuruyla ilgilidir. Bu makalede, Dede Korkut’taki Kazılık Dağı; destanın alt coğrafyası ve üst coğrafyasındaki yeri incelenmiştir.
Keywords : Dede Korkut, Coğrafya, Kazılık Dağı, Kazılık, Kaz