DEVLET VE GELENEK: MİLLİ DEVLETTEN SOVYET CUMHURİYETİNE ÖZBEKİSTAN

Authors : Gulrukh Dadakhon Khasan

Pages : 57-85

Doi:10.59281/turkiz.1596289

View : 31 | Download : 27

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir devletin varlığını başarılı bir şekilde sürdürmesi için o devletin mensup olduğu ulusun ve devleti yönetenlerin sağlam bir tarih bilincine sahip olmaları elzemdir. Türk toplumlarının devlet geleneklerine baktığımızda tarihsel süreç içerisinde göçebe, yarı göçebe ve yerleşik hayat tarzlarını benimsedikleri görülmektedir. Kavimler göçü, çevre, toplum ve devletlerle etkileşim vb. hususlar bu toplumların kültür havzasını zenginleştirirken devlet gelenekleri anlamında da belli başlı mücadele süreçlerini yaşatmıştır. Bu bağlamda Özbekistan’ın devlet tarihi ve gelenekleri ilgi çekmektedir. Özbekistan jeopolitik konumu, tarihî mirası, kültürel zenginliği, siyasi ve askeri gücü açısından Orta Asya’nın kilit ülkelerinden biridir. Bahsi geçen etkenler sebebiyle ülke, güç odaklarının merkezi haline gelmiş olup tarih boyunca birçok devletin rekabet alanı olmuştur. Bölgede hüküm süren Karahanlılar, Timurlular, Şeybaniler, Hanlıklar gibi çeşitli Türk devletleri Türkistan’a önemli bir yönetim tecrübesi, kültür ve medeniyet bırakmıştır. 19. yüzyılda bölge Rusya tarafından işgal edilmesiyle Özbekistan devlet geleneği kesintiye uğramıştır. Yaklaşık yetmiş yıl çeşitli baskılara maruz kalmakla birlikte Türkistan’ın parçalara bölünmesi Türkler için ağır yaralardan biri olmuştur. 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla beraber bağımsızlığına kavuşan Türk devletlerinden biri de Özbekistan olmuştur. Makalenin temel amacı, Özbekistan’ın tarihsel süreçteki devlet geleneğini kapsamlı bir şekilde ele alarak, geçmişten Sovyetler Birliği’nin dağılmasına kadar uzanan dönemdeki yönetimsel deneyimlerini ve bunun Özbek kimliği üzerindeki etkilerini incelemektir. Tarih boyunca milli devlet yapısına sahip olduğu dönemler ile Sovyet yönetimi altında bulunduğu süreçte Özbekistan’ın nasıl bir idari deneyim yaşadığı ve bunun siyasi yapı ve toplumsal hafızaya nasıl yansıdığı analiz edilecektir.
Keywords : Özbek Kimliği, , Özbekistan, , Sovyetler Birliği, , Devletçilik, , Asimilasyon,