Murtakib al-Kabīra (Cardinal Sinner) and Takfīr (Excommunication) from the Perspective of Ibn Ḥaẓm: a Political and Theological Review

Authors : Fikret SOYAL

Pages : 81-101

Doi:10.5281/zenodo.3355738

View : 8 | Download : 4

Publication Date : 2019-08-26

Article Type : Research Paper

Abstract :İlk dönemlerden itibaren mürtekib-i kebîrenin dünyevî ve uhrevî hükmü ile alakalı gündeme gelen farklı kavramlar arasından en önemlisini küfür oluşturmaktadır. Bu makalenin amacı, büyük günahın hükmü olan ve haddizatında bir aşırılığı temsil eden tekfîrin kelâm metodolojisi bağlamında farklı okumaya dayanan görüşlere karşı kullanılmasının mahzurları üzerinde durmaktır. İbn Hazm imânın mahiyeti bağlamında büyük günahın hükmü konusunu incelemektedir. Mürtekib-i kebîrenin hükmü olan tekfîr ile ilgili kelâm ekollerinin görüşlerini ele alan İbn Hazm bu hükmün fikrî ayrılıklarda kullanılmasını da değerlendirmektedir. Kelâm ekolleri imân-amel ilişkisine dair tartışmalarda imân başta olmak üzere küfür, fısq, şirk, nifâk ve el-menzile beyne’l-menzileteyn gibi bir kısmı Kur’an’da geçen bir kısmı Kur’anî olmayan kavramlar üzerinde durmaktadır. İlgili tartışmaların, süreç içinde kurumsallaşarak birer ekole dönüştüğü görülmektedir. Adı geçen kavramlardan tekfîr, sadece büyük günahın hükmü olmakla kalmayarak sosyal ve politik faktörlerden ötürü ortaya çıkan farklı okuma ve yorumlama biçiminde de karşımıza çıkmaktadır. Böylece tekfîr, iki ayrı alan olan dinî ve politik maksatlarla mevzu bahis edilmektedir. Bu yönüyle, çalışmada siyasî bağlamıyla birlikte gündeme gelen tekfîrin teolojik bir boyutta değerlendirilmesiyle dinî ve siyasî alanda muhalifini susturmaya ve ona üstünlük sağlamaya yarayan bir silaha dönüştürüldüğüne dikkat çekilecektir.
Keywords : Kelâm, Teoloji, Büyük Günah, Tekfîr, İbn Hazm