İnfodemi ve Kovid-19 Pandemisi: Yalan Haberlerin Alımlanması

Authors : Erkan Yüksel, Atakan Kızılcık, Korhan Atik

Pages : 28-63

Doi:10.32739/etkilesim.2024.7.13.240

View : 157 | Download : 136

Publication Date : 2024-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada alımlama analizine dayalı olarak farklı medya okuryazarlığı düzeylerine sahip bireylerin yalan ve gerçek haberleri nasıl alımladıkları araştırılarak bu haberler karşısında medya okuryazarlığının hangi düzeyde etkili olduğu sorgulanmıştır. Bu amaçla araştırmada öncelikle Kovid-19 pandemisinin başlangıcı olan 19 Kasım 2019 tarihinden 20 Mart 2022 tarihine kadar geçen sürede, teyit.org’da pandemiyle ilgili tanımlanmış yalan haberler taranmıştır. Ardından bu haberler, “yanlış bilginin yedi türü” olan çarpıtma, hatalı ilişkilendirme, manipülasyon, bağlamdan koparma, uydurma ve parodi türleri açısından sınıflandırılmıştır. Daha sonra her bir kategoriden bir doğru ve bir yanlış olmak üzere ilgili kategoriyi en iyi temsil eden ikişer örnek haber basit rastsal örnekleme tekniği ile seçilmiştir. Böylece 7 doğru ve 7 yalan haber olmak üzere, toplam 14 haber araştırmada kullanılmak üzere belirlenmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında, haberlerin okurlar tarafından nasıl alımlandığının belirlenmesi için amaçlı örneklemle Anadolu Üniversitesi öğrencilerine medya okuryazarlığı anketi uygulanmıştır. Anket sonuçlarına göre düşük, orta ve yüksek medya okuryazarlığı seviyelerine uygun olarak her bir düzeyden beş öğrenci belirlenerek alımlama analizine katılımları sağlanmıştır. Araştırmanın son aşamasında katılımcılarla yüz yüze görüşülerek alımlama analizi gerçekleştirilmiştir. Alımlama analizi sonuçlarına göre, yalan haberin tespitinde, niteliğinin belirlenmesinde ve yanlış bilginin yedi türüne ilişkin sınıflandırmanın doğru yapılabilmesinde farklı MOY düzeylerinin farklı bir sonucu beraberinde getirmediğini ortaya koymaktadır.
Keywords : Yalan Haber, Kovid 19, Alımlama Analizi, Medya Okuryazarlığı, Sağlık Haberciliği