Sünnî-Şiî Tezleri Arasında Bir Kur`an Tarihi Okuması -`Şehristânî Örneği`-*

Authors : Ömer Dinç

Pages : 25-42

View : 12 | Download : 11

Publication Date : 2014-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, ismi genellikle kelam özellikle de mezhepler tarihi alanında öne çıkmakla birlikte Mefâtîhu’l-Esrâr ve Mesâbîhu’l-Ebrâr başlıklı eseriyle tefsir alanında da adından söz ettirmeyi başarmış olan Ebü’l-Feth eş-Şehristânî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 548/1153); Mefâtîhu’l-Furkân başlıklı tefsir mukaddimesinin “Zikru Keyfiyeti Cem’i’l-Kurân” alt başlığında yer alan bilgilerden hareketle onun Kur’an tarihine ilişkin değerlendirmelerinin tespitini ve bu değerlendirmelerin ne gibi bir Kur’an tarihi tasavvuruna işaret ettiğini ele almayı amaçlamaktadır. Şehristânî’nin Kur’an tarihi bağlamında zikrettiği görüşlerin bir taraftan klasik Sünni Kur’an tarihi tasavvuru ile örtüşürken, diğer taraftan bu tasavvurdan ayrıştığı, dahası kimi yönlerden şiî tasavvurla paralellik arzettiği görülmektedir. Bir başka ifadeyle Şehristânî’nin Kur’an tarihi telakkisi Sünni-Şiî telakkileri arasında salınmaktadır. Nitekim Şehristânî, bu yöndeki görüşlerini, bir taraftan klasik sünnî kaynaklarda yer alan bilgilerle temellendirmeye çalışırken, diğer taraftan şiî telakkilere de yaslanmaktadır. Özellikle Kur’an’dan Ehl-i Beyt’e dair ayetlerin çıkarıldığı, Kur’an’ın mushaf haline getirilmesinde genelde Ehl-i Beyt’e özelde ise Hz. Ali’ye insert ignore into journalissuearticles values(ra.); haksızlık yapıldığı, Kur’an’ın asıl nüshasının Ehl-i Beyt’in elinde olduğu, Kur’an’ın tahrif, tebdil ve tağyirden Ehl-i Beyt sayesinde korunabildiği şeklindeki açıklamalarını şiî telakkilere yaslanmasına örnek verilebilir. Şehristânî’nin Kur’an tarihi tasavvurundaki bu senkretik yapının net bir biçimde ortaya konabilmesi için çalışmada Kur’an tarihinin ana başlıkları altında önce Şehristânî’nin sünnî telakki ile örtüşen değerlendirmeleri verilmiş, akabinde de şiî telakki paralelindeki açıklamalarının serdine geçilmiş, bu telakkilerin aktarımında deskriptif/tasvîrî bir anlatım benimsenmiştir
Keywords : Şehristânî, Kuranın Cemi, Şia, Ehl i Beyt, Mushaf, Tebdil, Tağyir