Ebü’r-Recâ Necmüddîn Muhtar ez-Zâhidî’nin Hayatı ve Eserleri

Authors : Nurettin Adin

Pages : 161-206

Doi:10.56361/usul.1361754

View : 74 | Download : 98

Publication Date : 2023-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Zâhidî’nin tam ismi, Ebû’r-Reca Necmuddîn Muhtar ez- Zâhidî’dir. Harizm’in Gazmîn (Gazmîne, Gazvîne) kasabasında dünyaya gelen imamın doğum tarihine kaynaklarda rastlanmamış olup hayatı Harizmşahlar’ın hem yükselme hem yıkılma dönemine rastlar. Zâhidî’nin kökeni hakkında tabakat kitaplarında net bir bilgiye ulaşılamamıştır. Zâhidî’nin "Hâtimetü’l-müctehidîn” olarak andığı Rüknüleimme es-Sabbâgī’yi "kayınpederim” diye zikretmesinden onun kızıyla evlendiği anlaşılmaktadır. Zâhidî Hârizm’in merkezi Cürcâniye’de er-Risâletü’n-Nâṣıriyye adlı eserini tamamladığı 21 Cemâziyelâhir 658’den (3 Haziran 1260) sonra vefat etti. Zâhidî hakkında yapılan bazı çalışmalarda, daha ziyade Mu’tezile mezhebini benimsemesi hali ve bu sebeple fetvalarına güvenilemeyeceği, daha çok bu çerçevede İslamî ilim dallarındaki görüş, düşünce ve yaklaşımları ön plana çıkarılarak konu edinildiği görülmektedir. Bu araştırmada ise bu alanların dışında İmam Zâhidî’nin ‘Kelam ilmine hâkimiyeti ve hakkı müdafaada münazara mahareti’, ‘Fıkıh alanındaki yetkinliği’ ve ‘Her durumda olayların olumlu yönlerine işaret etme kabiliyeti ve umut aşılama hassasiyeti’ olmak üzere üç alandaki meziyet ve hassasiyetleri konu edindiği gibi ayrıca hayatı da genel hatlarıyla ifade edilmektedir.
Keywords : Zâhidî, Mutezile, Kelam, Fıkıh, Hadis