Cumhuriyet’in 100. Yılında Türk Çini Sanatı

Authors : Vedat Kaçar

Pages : 31-42

Doi:10.17484/yedi.1329052

View : 101 | Download : 256

Publication Date : 2023-10-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk Çini Sanatı, dünyaca tanınmış ve hala yaşayan önemli bir sanat disiplinidir. Kökeni Uygurlara kadar uzanan Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden en önemli sanat eserlerini günümüze kadar ulaştırıp ilham kaynağı olan geleneksel sanatlar içerisinde çok önemli bir yere sahiptir. Bugün İznik’te 100’e yakın, Kütahya’da da 400’den fazla kayıtlı atölyeden söz edilmektedir. Bu atölyeler içerisinde klasik anlamda çini üretimlerinin yanında ticari kaygılarla da üretim yapan atölyeleri de görmekteyiz. Kütahya ve İznik’te hammadde ve altyapı kaynaklı teknik sorunlar görülmekte ise de bunlar aşılabilmektedir. Ancak tasarım sorunu geçmişten beri hala varlığını korumaktadır. Geçmişte birebir hayatın içinde olan ve kullanılan çini formların bugün sadece vitrinleri ve duvarları süslemesi düşünülmesi gereken önemli bir noktadır. Bugün de hayatın içinde nasıl olabilir, nasıl kullanım alanlarına girebilir sorularına aranacak olan cevaplar, çıkış noktası olabilir. Türkiye’nin birçok şehrinde çini üretiminin yapılması, kursların verilmesi, bilinçli-bilinçsiz yapılan tasarımlar da bu sanatın en büyük sorunlarındandır. Geçmişte olduğu gibi bugün de çinicilerin sorunlarını çözen tasarım stüdyoları kurulmalıdır. Bu tasarım stüdyolarında, alanında çok iyi olan çini tasarımcıları, sanatçılar, mimarlar, grafikerler, çini sanatçıları ve ustalarının bir araya gelmesi ve bir tartışma platformunun oluşturulması ile Türk Çini Sanatı’nın bugünkü ve gelecek durumunun ele alınması hem klasik üslupta hem de çağdaş, bugünün beğeni kavramlarını yakalayan tasarımların ortaya çıkmasını sağlayacaktır. Bu tasarımlar bütün çinicilere verilebilir. Çini sanatı, tasarım eğitimi almamış, sadece iyi bir uygulayıcının eline bırakılmamalıdır. Devletin desteği son derece gereklidir. Devlet ve yerel yönetimler, özellikle İznik ve Kütahya belediyeleri, valilikleri, sivil toplum örgütleri, çini sanatının sorunları ve geleceği için ciddi adımlar atmalıdırlar. Çini atölyelerinin her türlü sorunu bu tasarım stüdyosunda giderilmelidir. Ancak o zaman bu değerli mirasımız hem kendi kalıpları içerisinde hem de güncel beğeni kavramlarına göre üretilerek her nesilden insanların beğenisine sunulur ve sonsuza dek ayakta kalır. Bu çalışmanın amacı da yaklaşık 800 yılı aşkın bir geçmişe sahip olan çini sanatının gelişim evrelerine kronolojik açıdan ışık tutarak durum tespiti yapmak ve Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yılında çini sanatının geldiği noktaya bakarak gelişim evreleriyle sorunlarına çözüm önerileri sunmaktır.
Keywords : Çini, geleneksel seramik, İznik, Kütahya