Sızır (Gemerek-Sivas) kaynakları akiferinin hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal özellikleri

Authors : Harun AYDIN, Mehmet EKMEKÇİ

Pages : 15-32

View : 14 | Download : 12

Publication Date : 2005-03-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Sızır kaynakları, Paleozoyik yaşlı Akdağmadeni Litodeminden oluşan kısmen karstlaşmış kırıklı – çatlaklı mermerakiferden boşalmaktadır. Ortalama 4 m3/s boşalıma sahip olan kaynakların hidrodinamik yapısı; bölgenin jeolojik,hidrolojik ve hidrokimyasal özelliklerine bağlı olarak ortaya konmuş, böylece söz konusu akifer için etkin bir yönetim modelinin oluşturulması için temel hidrojeolojik bilgiler sağlanmıştır. Sızır kaynaklarının yer aldığı Yukarı Kızılırmak Havzasında, litolojiye bağlı olarak meydana gelen kirlilikten kaynaklanan su kalitesi problemi, kaynaklarınhidrojeolojik davranışının anlaşılmasının önemini daha da arttırmıştır. Hidrolojik analizler, akiferin aktif depolamakapasitesinin 117*106m3olduğunu ve çekilme dönemi sonunda bu hacmin 60*106m3’lük bir kısmının depolamada kaldığını ortaya koymuştur. Kütle denge hesaplamaları, kaynakların beslenme alanının topoğrafik drenaj sınırının dışında daha geniş bir mermer alanını kapsayacak şekilde yayıldığını göstermektedir. Hidrojeolojik yapıyagöre havzada iki tür kaynak görülmektedir. Mevsimsel akışlı memba kaynakları sığ dolaşım – düşük depolamalısistemleri temsil ederken Sızır kasabasında görece kararlı debi ile boşalan mansap kaynakları insert ignore into journalissuearticles values(Sızır kaynakları);ise, daha uzun/derin dolaşım ve yüksek depolama kapasitesine sahip ana akifer ile temsil edilmektedir. Kaynakların hidrojeolojik ve hidrokimyasal özellikleri dikkate alındığında, Sızır kaynaklarının sürdürülebilir verim anlayışıyla geliştirilebileceği sonucuna varılmıştır. Beslenme alanının sarp bir topoğrafyaya sahip olması nedeniyle, yerleşim ve tarıma uygun olmayan mermer akiferde insan kaynaklı kirlilik beklenmemektedir. Bu nedenle, bu kaynakların korunması için uygun bir kaynak başı koruma önerilmektedir. Diğer taraftan, düşük depolama kapasitesi vemevsimsel akışlı memba kaynaklarının geliştirilmesi olanaklı görülmemektedir
Keywords : Hidrojeoloji, mermer akifer, Sızır kaynakları Sivas, su kalitesi, yeraltısuyu