HÂCE-İ EVVEL ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Ferhat KORKMAZ, Alaattin KARACA

Pages : 23-52

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2021-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Ahmet Mithat Efendi insert ignore into journalissuearticles values(1844-1912); tarafından yazılan ve Tanzimat döneminde Maarif-i Umumiye Nezareti tarafından okullarda ders kitabı olarak okutulmak üzere seçilen Hâ- ce-i Evvel, Türk eğitim ve edebiyat tarihinde adı sıklıkla anılan önemli bir eserdir. Eserin adı, Ahmet Mithat Efendi’nin didaktik/ansiklopedik yönünün bir göstergesi olarak ken- disine daha sonra unvan olarak yakıştırılmıştır. Hâce-i Evvel’in ilk iki baskısı, Bağdat’ta Vali Mithat Paşa’nın kurduğu Vilayet matbaasında hicri 1287 yılında yapılmış olup bu tarih, Ahmet Mithat Efendi’nin Bağdat’ta bulunduğu miladi 1870-1871 yıllarına tekabül eder. Eserin Bağdat baskısı, tek kitap hâlindedir. Ahmet Mithat Efendi’nin 1871 yılında İstanbul’a dönüşünden sonra eser tekrarla sekiz cüz hâlinde basılmış, dağıtılmış ve okullarda çağdaş bilim konularını ele alan ders kitabı olarak okutulmuştur. Bugüne ka- dar Hâce-i Evvel üzerine müstakil bir inceleme/araştırma yapılmamış olmasından hare- ketle bu husustaki eksikliği gidermek amacıyla ortaya koyduğumuz bu çalışmada, ese- rin analiziyle birlikte eğitim ve edebiyat tarihi açısından önemi üzerinde durulmaktadır. Hâce-i Evvel’in çalışmamıza esas olan baskısı, Ahmet Mithat Efendi’nin bizzat kendisi tarafından kurulan matbaada basılan hicri 1287 tarihli İstanbul nüshasıdır.
Keywords : Ahmet Mithat Efendi, Tanzimat, Hâce i Evvel, eğitim, edebiyat