CULTURAL TURN AT HALİT ZİYA UŞAKLIGİL’S KIRIK HAYATLAR

Authors : Abdullah EZİK, Seval ŞAHİN

Pages : 263-284

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2021-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Yazdığı romanlar bugün için dahi birçok araştırmaya konu olan ve etkisini sürdüren Halit Ziya Uşaklıgil, Batılı yaşam tarzı ve kültürel dönüşüm gibi konularda kaleme aldığı kitaplarla devrinin önde gelen figürlerinden birisidir. Gerek kurgu gerekse kurgu dışı eserlerinde “kültürel dönüşüm” meselesini farklı şekillerde gündemine alan ve çalışma- larına yansıtan Uşaklıgil için bu durum üzerinde durulması gereken temel meselelerden de birisidir. Özellikle romanlarında çeşitli vesilelerle bu konuya eğilen Uşaklıgil, belirli düşünme pratikleri etrafında Batılı yaşam tarzı ve bu tarza uygun alışkanlıkların Osman- lı toplumunda ne gibi değişiklere neden olduğunu da açıkça göstermeye çalışmıştır. Bu pratikler okura Uşaklıgil’in kişisel yaşamıyla ilgili olduğu kadar onun içerisinde bulun- duğu sosyal sınıf, parçası olduğu edebî topluluk ve entelektüel çevre ile ilgili de birçok şey söylemektedir. Şinasi’den sonra hızlanan, özellikle Edebiyat-ı Cedîde döneminde kendisine geniş bir alan bulan ve Türk edebiyatın temel sorunsallarından birisi hâline gelen bu “kültürel dönüşüm” meselesi, böylelikle Uşaklıgil edebiyatının da en temel izleklerinden birisi hâline gelmiştir. Bu makale kapsamında Halit Ziya Uşaklıgil’in Kırık Hayatlar isimli romanı “kültürel dönüşüm” konusu etrafında değerlendirilirken bu kav- ramın 20. yüzyılın ilk döneminde ne tür anlamlar ifade ettiğini üzerinde durulacak, bu meselenin Türk edebiyatında kökenini nereden aldığı gösterilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Halit Ziya Uşaklıgil, Kırık Hayatlar, kültüren dönüşüm, Fredric Ja meson, Hayden White, Neil Smelser