NEVROTİK ÖZNENİN KAYIP NESNESİ: “VAPUR”

Authors : Birsel SAĞIROĞLU

Pages : 175-200

View : 65 | Download : 34

Publication Date : 2022-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Leylâ Erbil öykücülüğünün daha çok yapı, izlek, mitolojik unsurlar ya da edebiyat sosyolojisi bağlamında değerlendirildiği, psikanalitik çalışmalarda ise Sigmund Freud’un kuramı dikkate alınarak karakter incelemesi yapıldığı tespit edilmiştir. Çalışmada, Freud’un insan psikolojisinin bilinçaltı tarafından yönetildiği varsayımı dikkate alınmış, öyküde kendi hayatının öznesi olamayan ya da kendini ortaya koyamayan karakterlerin varoluşsal sorunları bilinçaltıyla ilişkilendirilmiştir. Bu çalışmada, diğerlerinden farklı olarak, Erbil’in Gecede kitabında yer alan “Vapur” başlıklı öyküsü Lacan teorisinden hareketle incelenmiştir. Makalede; Lacan’ın kapitone noktası, Büyük Öteki, nevrotik özne ve küçük öteki kavramlarından yararlanılarak psikanalitik-biçimsel bir çözümleme yapmak hedeflenmiştir. Lacan’ın özne teorisine göre; dilsel iktidar alanı temsil eden Büyük Öteki’nde bir arzu nesnesi insert ignore into journalissuearticles values(küçük öteki); yaratarak yanılsamalı da olsa bütünlüklü görünüme ulaşmayı ister. Büyük Öteki gösteren işbirliğine dayanan bir yapıdır ve bu yapının anlamı sabitleme özelliği insert ignore into journalissuearticles values(kapitone noktası); vardır. Özne bunun dışına çıktığında ya da dış gerçekliği askıya aldığında var olanla/sabit sistemle özdeşleşemez. Bunun sonucunda ya bütünüyle Büyük Öteki’nin dışında yer alabilir dolayısıyla varlığı sonlandırabilir ya da yeni ötekiler/ küçük ötekiler yaratarak bu tamlık hissini sürdürmeye devam edebilir. Çalışmada, “başkasının arzusunu arzulayan” ve kayıp nesneye ulaşamayan nevrotik anlatıcı yakın okumayla ve bahsi geçen kavramlardan hareketle irdelenmiştir. Öyküde, arzu nesnesine dönüşen vapur, kaybolduktan sonra özne-anlatıcıda tatmini mümkün olmayan Lacancı özne sürecini görünür kılar. Yaşanan hayal kırıklığı simgesel düzenle özdeşleşemeyen öznede nevroza dönüşür. Eksikle temellendirilmiş ve yanılsamaya neden olan sembolik düzende özne, anlamı anneyle dolayısıyla doğal ve ilksel olandan sonra bir kez daha kaybeder.
Keywords : Vapur, kapitone noktası, Büyük Öteki, küçük öteki, nevrotik özne