İBN KUDÂME’NİN el-MUĞNÎ ADLI ESERİNİN İBADETLER BÖLÜMÜNDE EN AZ BİR MÜNEKKİT TARAFINDAN UYDURMA OLDUĞU BELİRTİLEN RİVAYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Authors : Kadir Zeki, Halil İbrahim Turhan

Pages : 109-140

Doi:10.58657/batmanakademi.1484835

View : 100 | Download : 107

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hadis-fıkıh ilişkisi bağlamında tartışılan en önemli konulardan biri, fıkıh sahasında münekkit muhaddisler tarafından eleştirilere konu olan rivayetlerin kullanımıdır. Bu makalede, Hanbelî mezhebinin en meşhur fıkıh eserlerinden biri olan İbn Kudâme’nin el-Muğnî adlı eserinin, ibadetler bölümünde Hanbelî mezhebinin delil olarak kullandığı ve en az bir münekkit tarafından uydurma olduğu belirtilen rivayetlerin tespiti ve değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Böylece Hanbelî fıkıh eserleri arasında temsil gücü yüksek bir eser üzerinden söz konusu rivayetlerin ne oranda hangi konularda ne amaçla kullanıldığı konusunda genel bir perspektif sunulması amaçlanmaktadır. Araştırmada öncelikle mezkûr eserin ibadetler bölümünde yer alan ve Hanbelîler tarafından kullanılan rivayetler incelenmiş ve isnadında en az bir münekkit tarafından hadis uydurduğu belirtilen râvilerin yer aldığı isnadlar mevzû olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca geçmiş ve günümüz münekkit ve araştırmacılarının söz konusu hadisler hakkında yaptıkları değerlendirmelerden de destekleyici veriler olarak istifade edilmiştir. Bu doğrultuda el-Muğnî adlı eserin ibadetler bölümünde en az bir münekkit tarafından uydurma olduğu belirtilen 23 rivayeti Hanbelîlerin delil olarak kullandıkları saptanmıştır. Ayrıca bu tür rivayetlerin zikredilme amaçları incelenmiş; 10’unun müstehap, 8’inin câiz, 2’sinin vâcip, 2’sinin mekruh, 1’inin sünnet hükmüne delil olarak kullanıldığı görülmüştür. Yalnızca 11’i ilgili hükmün tek delili konumunda iken 12’isi konu hakkında diğer rivayetlerle birlikte kullanılmıştır.
Keywords : Hadis, Fıkıh, İbn Kudâme, el Muğnî, Mevzû