الاجتهاد المطلق في القرن الرابع الهجري: الإمام الخطابي نموذجا

Authors : Mehmet Ata DENİZ

Pages : 127-151

View : 26 | Download : 13

Publication Date : 2018-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada ictihadın tanımı, kifâî farz oluşu, çeşitleri ve mutlak müctehitten mezhep fakihine kadar ictihadın mertebeleri konu edilmektedir. Çalışmada; mutlak ictihat derecesine ulaşan bireylerin varlığı da kanıt gösterilerek ictihat kapısının kapanmadığı ve ictihadın devam eden bir olgu olduğu gerçeği kanıtlanmış ve bunun en bariz örneği olarak hicrî dördüncü asırda yaşayan İmam Hattâbî örnek gösterilmiştir. Ayrıca iki gerekçeye dayanılarak, Hattabî’nin hem usûlde hem de furu’da mustakil müctehit olduğu gerçeği ve Şâfiî mezhebine müntesip olduğu iddiasının doğru olmadığı tespit edilmiştir. Birincisi: Hattâbî’nin kendi kaynaklarındaki ifadelerinde Şâfiî mezhebine mensup olduğunu ifade eden herhangi bir kayıt yoktur.  İkincisi: Fıkhın ferî konularında özelde İmam Şâfii’ye genelde de Şâfiîlere muhalefet etmiş ve Şâfiîler tarafından ehl-i vucûhtan da sayılmamıştır. Bu durum, imam Hattâbî’nin Şâfiî mezhebine müntesip müçtehit olmadığı; bilakis müstakil müçtehit olduğunu desteklemektedir. Son olarak da Hattâbî ile ilgili bu tespitimizi destekler ferî meselelere yer verilmiştir.  
Keywords : el Hattâbî, Mutlak ictihad, Hicri dördüncü asır, Ebû Suleyman