DENGBE-LİK VE MELİZMA TEKNİĞİ

Authors : Rohat CEBE

Pages : 1153-1160

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2012-01-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Tarih boyunca Kürtlerin oldukça zengin bir sözlü edebiyatı var olmuştur. Çeşitli nedenlerle yazılı edebiyat fazla gelişmiş olmasa da, klasik Kürt sözlü edebiyatının Kürt kültüründe oldukça önemli bir yeri olduğu kabul edilmektedir. Bu kültürün günümüze kadar varolması tarihin derinliklerinden gelen güçlü bir dengbejlik geleneğine dayanmaktadır. Dengbej kelimesi Kürtçede bir sözü sözle aktarmak anlamını içermektedir. ‘Deng’ ses, ‘Bêj’ söyle, aktar anlamındadır. Yani Dengbej, sese nefes ve yaşam verendir. Dengbejler yaşadığımız cografyanın her noktasını karış karış gezmiş, Kürtlerin yaşamlarını çok yakından görmüş, çok iyi analiz etmiş ve bu deneyimlerini sözlü olarak aktarmışlardır. Anlatılanlar tamamen yaşamla ilgilidir, akla gelebilecek her konu dengbejlerin şarkıları (stranları) içerisinde yer almaktaktadır. Dengbejler; doğanın güzelliklerini, insanların içinde kalmış acı ve tatlı söyleyeceklerini, hikayelerini, gizli sevdalarını, kavgalarını ve ihanetlerini, yiğitlik ve kahramanlıklarını sesleriyle dinleyenlere aktarmışlardır. Bu aktarımlar şarkılı ve sözlü olarak bütünleştirilmiştir. Dengbej anlattığı konu içerisinde sadece şarkı söylemeyle sınırlı kalmaz, şarkının içerisinde sözlü aktarımdan da faydalanır. Sözlü ifade bir kenara şarkılı ifadeyi derinleştirmek için dengbejler eski kültürlerde dinleyici farklı bir boyuta ulaştırmak için kullanılan melizma tekniğinden faydalanmaktadırlar. Melizma; şarkı sözlerinde yer alan bir kelimenin herhangi bir hecesinde birden fazla nota kullanabilme durumuna verilen addır. Aktarımda melizmanın kullanılması hem dengbejin ses genişligini iyi aktarabilmesini hemde dinleyici üzerindeki etkisini ve anlatılana odaklanmasını sağlamaktadır.
Keywords : Dengbej, Melizma Tekniği, Sözlü Kültür