Hat Sanatında Besmele III - Bağlam, Motif, Geometrik Form

Authors : Mahfuz ZARİÇ

Pages : 192-224

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2017-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Resim ve heykel sanatlarına mesafeli yaklaşan İslam sanatçıları çizgi hünerlerini daha çok hat sanatıyla ortaya koymuşlardır. Hattatlar, çalışmalarında başta Allah ve Muhammed lafızları olmak üzere Esma’ül Hüsna, ayetler, hadisler, şiirler ve özlü güzel sözlere yer vermişlerdir. İslam inanç ve uygulamalarında önemli bir yer tutan Besmele lafzı da hat sanatında önemli bir yer tutmuştur.  Hattatlar, Aklâm-ı Sitte öncesi kûfî  ve ma’kıl’î; Aklâm-ı sitte ’den muhakkak , reyhanî ; sülüs , nesih ; tevki’ ve rikaa’,  Aklâm-ı sitte sonrası ise ta’lîk, divanî  ve rik’a hatlarıyla Besmele örnekleri ortaya koymuşlardır.  Besmele hatlarının elde edilmesinde pek çok istifleme ve yazım tekniğinden yararlanmışlardır.  Söz konusu Besmele örneklerinin bir kısmı “Hûd Sûresi ’nin 41., Neml  Sûresi’nin 31. ve Nahl Sûresi ’nin 89. ayeti gibi farklı ayetleri ve bazı hadisler bağlamında hat sanatına konu edilmişlerdir.  Bazı hattatlar da ortaya koydukları Besmele yazılarıyla anahtar , gemi , güvercin , tuğra , nar  gibi çağrışım gücü zengin motifler,  çeşitli geometrik formlar ve resimler elde etmişlerdir.
Keywords : Hat sanatı, Besmele, motifler, geometrik formlar