*Kö- Fiilinin Türevleri Üzerine

Authors : Hami Akman

Pages : 78-94

Doi:10.55024/buyasambid.1329624

View : 58 | Download : 81

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Sondan eklemeli dillerden olan Türkçede bir kelime, bazen kök olarak -ünlü olmak kaydıyla- tek sese kadar indirgenebilmektedir. Yapılan incelemelerle birlikte bazı yapım eklerinin köke karışması sebebiyle kök sayılan birçok kelimenin, aslında kök olmayıp gövdeden ibaret olduğu ortaya konulmuştur. Bu çalışmada farazi bir kök olarak ele alınan kö- fiilinin türevleri ele alınmıştır. Kö- kök fiiline, bazı araştırmacılar tarafından "bağlamak; yanmak” ya da "yükselmek, yüksek olmak” gibi farazi anlamlar verilmiştir. Çalışmada bazı araştırmacılara göre kök sayılan "göbek, gök, göl, köp (çok, fazla), köprü, kötürüm; gövermek (yükselmek), götürmek, köpmek (şişmek), köpürmek”, köp "çok, fazla” ve köp- "şişmek; çoğalmak, artmak” vd. kelimeler *kö- farazi kökünden türeyen birer gövde olarak ele alınmışlardır. Söz konusu kök fiile türevleri olduğu düşünülen bu kelimelerden yola çıkarak "yükselmek, yükseltmek; kaldırmak; şişmek, şişirmek” gibi anlamlar verilmiştir. Çalışmanın giriş kısmında kök terimi hakkında bilgiler verilip bazı araştırmacıların *kö- fiiliyle ilgili görüşlerine değinilmiştir. Ana metinde "yükselmek, yükseltmek; kaldırmak; şişmek, şişirmek” gibi anlamlar yüklenen söz konusu kök fiilden türediği düşünülen isim ve fiil gövdeleri ele alınmıştır. Sonuç kısmında ise ele alınan konu genel bir değerlendirilmeye tabi tutulmuştur.
Keywords : Türkçe, kök, kö fiili, kö fiilinin türevleri