Türkiye Türkçesi Ağızlarında Ezgert- (< es+ker-t-) Fiili

Authors : Ferdi GÜZEL

Pages : 45-56

View : 18 | Download : 14

Publication Date : 2021-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Es “akıl, hafıza” isminin Türkçede birçok türevi vardır. Bu türevlerden biri olan esker-, ilk kez Kıpçak Türkçesinde tespit edilmiştir. Esker- fiili, “hatırlamak, dikkate almak, hesaba katmak, saygı göstermek” anlamları ile çağdaş lehçelerin birçoğunda varlığını sürdürmektedir. Özellikle Kuzey grubu Türk lehçelerinde yaygın bir kullanıma sahip olan fiilin birçok türevi de vardır. Bu fiil, tarihî ve coğrafî açıdan Doğu ve Kuzey grubu Türk lehçeleri ile yakın ilişkisi olan Türkmen Türkçesi dışındaki Oğuz grubu Türk lehçelerinde bulunmamaktadır. Fakat fiilin -s- > -z- değişimine uğramış ve -t- ettirgen çatı eki ile genişlemiş biçimi olan ezgert-, Türkiye Türkçesi ağızlarında dar bir çevrede yaşamaktadır. Fiil, Türkiye Türkçesi ağızlarında diğer çağdaş lehçelerde bulunmayan çeşitli yan anlamlar da kazanmıştır.
Keywords : es, esker, ezgert, Türkiye Türkçesi ağızları