Günlük Hayatta Kullanılmasına Rağmen TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nde Yer Almayan Deyimlerin Tespiti Üzerine Bir İnceleme

Authors : Büşra Güven

Pages : 410-422

Doi:10.48174/buaad.1358587

View : 74 | Download : 118

Publication Date : 2023-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu araştırmada günlük iletişimin vazgeçilmez unsurlarından biri olan deyimler ele alınmıştır. Deyimler, özellikle dil ile ilgilenen araştırmacıların dikkatini çekmekte ve çeşitli açılardan incelenmektedir. Türk bilim insanları da bu doğrultuda yüzlerce araştırma yapmışlardır ve bu durum hâlâ güncelliğini korumaktadır. Yapılan araştırmalar incelendiğinde özellikle deyim olarak hangi ifadelerin kabul edildiği konusunda Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından çevrim içi olarak yayınlanan Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nde yer alan deyimlerden istifade edildiği ve bu sözlüğün birçok araştırmada referans olarak kabul edildiği bilinmektedir. Bu araştırmada da söz konusu sözlükte yer alan deyimlerin güncel olup olmadığı ve ilgili sözlükte günlük hayatta kullanılan deyimlerin hepsinin yer alıp almadığı konu edilmiştir. Bu çerçevede günlük dilin kullanıldığı gazetelerde yer alan deyimlerin adı geçen sözlükte yer alıp almadığının tespit edilmesi amacıyla Türkiye’nin en çok satan gazetelerinden Hürriyet’in bir günlük nüshası (29.03.2023) ekleriyle birlikte (Ankara, Kelebek) incelenmiş, belirlenen deyimler TDK’nin çevrim içi Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nde aratılmış ve deyim olarak ilgili sözlükte yer almayan deyimler cümle içi kullanımlarıyla birlikte ortaya konmuştur. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi ve bu doğrultuda içerik analizi tekniği kullanılan araştırmada sözlükte deyim olarak yer almadığı tespit edilen deyimler hakkında uzman görüşleri alınmış ve onların onayladıkları deyimler çalışmada yer almıştır. Böylelikle günlük hayatta kullanıldığı hâlde ilgili sözlükte yer almayan deyimlerin olduğu, tek bir gazetenin tek bir nüshası ile belirlenmiştir. Bu durumda sözlüğü referans alarak yapılan araştırmalarda sağlıklı sonuçlar ortaya çıkmayacağı ve ilgili sözlüğün belli kriterler çerçevesinde sürekli güncellenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Keywords : Güncel deyimler, TDK deyimler sözlüğü, Günlük dilde kullanılan deyimler