Harezm Türkçesinde Tasvir Fiilleri

Authors : Ahmet Karataş

Pages : 282-298

Doi:10.48174/buaad.1571330

View : 38 | Download : 74

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Harezm Türkçesi, Karahanlı Türkçesinin devamı olarak Orta Türkçe döneminin ilk devresini oluşturur. XIII. yüzyılda Harezm coğrafyasında bulunan Oğuz, Kıpçak ve diğer Türk boylarının etkisiyle Harezm Türkçesi de şekil bilgisi ve söz varlığı bakımından farklı bir yapı kazanmıştır. Bu özelliğinden dolayı Harezm Türkçesi eserleri üzerine yapılacak dil bilgisi çalışmaları, Türkçenin gelişimi açısından büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada Harezm Türkçesinde kullanılan tasvir fiilleri tespit edilmiştir. Öncelikle “tasvir fiil” kavramına değinilerek konu ile alakalı değerlendirmeler yapan araştırmacıların görüşlerine yer verilmiştir. Ardından Harezm Türkçesinde tespit edilen tasvir fiilleri “yeterlik bildiren tasvir fiilleri”, “tezlik, çabukluk bildiren tasvir fiilleri”, “süreklilik bildiren tasvir fiilleri”, “yaklaşma bildiren tasvir fiilleri”, “başlama bildiren tasvir fiilleri”, “bitme bildiren tasvir fiilleri” olmak üzere toplam altı grupta toplanmıştır. Ayrıca her bir grup içerisindeki tasvir fiilleri, tarihî Türk lehçeleri bağlamında incelenmiş, Harezm Türkçesi metinlerinden örneklerle gösterilmiştir.Çalışmaya kaynak olarak dönemin eserlerinden Nehcüʾl-Ferādı̇̄s, Ḳıṣaṣüʾl-Enbiyā, Kutb’un Ḫusrav u Şı̇̄rı̇̄n’i, Mukaddimetü’l-Edeb, Muʿı̇̄nüʾl-Mürı̇̄d, Harezm Türkçesi Satır Arası Kur’an Tercümesi, Harezm Türkçesi Fal Kitabı, Cümcüme-nâme, Miʿrâc-nâme seçilmiştir.
Keywords : Harezm Türkçesi, Tasvir fiili, Birleşik fiiller