Ressam ve Sosyo-Politik Bir Figür Olarak Grigoriy İvanoviç Çoros-Gurkin (1870-1937)

Authors : İbrahim Dilek

Pages : 299-322

Doi:10.48174/buaad.1579699

View : 29 | Download : 73

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Altay Türklerinin önemli boylarından Çoros boyuna mensup olan G.İ. Çoros-Gurkin, Altay Türkleri arasından yetişen ilk ressam olmasının yanı sıra ilk politik liderdir aynı zamanda. Grigoriy İvanoviç Çoros-Gurkin bir ressam ve politik lider olmasının yanı sıra halk kültürü unsurlarını toplayan bir etnograf, folklorist ve şair olarak da kabul edilebilir. Altay Türklerinin hatta Sibirya’nın ilk profesyonel sanatçısı olan Gurkin’in Altay Türkleri üzerindeki sosyo-politik etkisi yüzyılı aşkın süredir devam etmektedir. 1937’de Repressiya döneminde infaz edildikten sonra 1956 yılında üzerine atılı suçlardan aklanmasıyla birlikte bilim adamları onunla ilgili her türlü ipucunu ve belgeyi araştırmaya başlamışlardır. Hakkındaki çalışmalar, yorum ve değerlendirmeler arttıkça Altay ve Sibirya Türklüğüyle birlikte genel Türk tarihi içindeki yeri ve önemi de zamanla daha iyi anlaşılacaktır. Makalede, G.İ. Çoros-Gurkin’in faaliyetleri incelenmiş, birbirinin içine girmiş sanatçı özellikleri, sosyo-politik görüş ve faaliyetleri birlikte değerlendirilmiştir. Altay bölgesi misyoner teşkilatında bogomazların yanında ikon boyayan bir çocuk olarak sanat hayatına başlayan G.İ. Çoros-Gurkin, kısa zamanda tanınmış bir ressama ve nihayetinde Altay Türklerini temsil eden politik bir figüre ve kurucu bir lidere dönüşmüş, milletine ve Altay’a adanmış trajik (kızına yazdığı mektubunda kendi ifadesiyle peri masalı) yaşamı 11 Ekim 1937’de infaz edilerek son bulmuştur. 1917-1920 yılları arasında gelişen sosyo-politik olaylar Gurkin’in sonraki hayatına kaybolması mümkün olmayacak koyu bir gölge gibi düşmüştür. Bu koyu ve karanlık gölge, onun sanat başarısını bir ölçüde arka planda bırakmış, “Sovyet karşıtı”, “Japon ajanı”, “Türkçü” ve “halk düşmanı” biri olarak damgalanmasına neden olmuştur.
Keywords : Grigoriy İvanoviç Çoros-Gurkin, Altay, Ressam, Sibirya Bölgeselciliği, Dağlık Altay Meclisi, Karakorum Hükümeti