Türkiye Selçuklularında Çevgan

Authors : Nilüfer Karçaaltıcaba Cengiz

Pages : 177-187

Doi:10.48174/buaad.1579772

View : 101 | Download : 109

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İslamiyet öncesi dönemden itibaren Türklerin savaşçı ve dinamik bir millet olmalarından dolayı çevgan oyunu, hayatlarında önemli bir yer edinmiştir. Bu sebeple atlı spor oyunlarından çevgan, Türklerin savaşçı kimliği ve dinamikliğini besleyen bir işlev görmüştür. Askeri sefer öncesinde çevgan oynanması hem atların eğitimlerini hem de savaşçı millet özelliği taşıyan halkın daima çeşitli saldırılara ve taarruzlara hazır halde bulunmasını sağlamıştır. Türkler, bu niteliklerini Anadolu’ya göç ettikten sonra da sürdürdükleri için çevgan oyunu Büyük Selçuklular ve Türkiye Selçukluları döneminde de devlet erkanı ve halk arasında varlığını sürdürmüştür. Özellikle Türkiye Selçukluları zamanında çevgan oyunu için Konya, Kayseri, Erzurum gibi önemli yerleşim yerlerinde meydanlar oluşturulmuştur. Türkiye Selçuklu sultanları savaş öncesinde askere moral vermek ve askeri talim amacıyla bu meydanlarda çevgan müsabakaları tertip ettirmiştir. Savaş sonrasında ise kazanılan zaferleri kutlamak amacıyla çevgan oynanmıştır. Sultanların düğün merasimlerinden sonra ve bayram kutlamalarından sonra da çevgan oyununa eğlence amaçlı yer verilmiştir. Bazı üst düzey görüşmeler ve istişareler sırasında da çevgan oyunu gerçekleştirilmiştir. Türkiye Selçuklularında devlet erkanı arasında ilgi gören bu spor halk arasında da bilinmekteydi. Nitekim dönemin edebi eserlerinde ve Türk minyatür sanatında çevgandan söz edilmesi bunun göstergesidir. Günümüzde ise Orta Asya Türk toplumlarında düzenlenen çeşitli toy (şenlik) etkinliklerinde hala varlığını sürdürmektedir. Bu çalışmada Türkiye Selçuklularında çevgan oyununun sadece bir oyundan ziyade askeri, toplumsal ve siyasi alanlara tesir eden, Türk kültürü ve yaşantısıyla bütünleşmiş bir spor dalı olduğu anlatılmaya çalışılmıştır. Literatür tarama yöntemine dayanan çalışma, kaynak eserlerin ve güncel araştırmaların beraber kullanımıyla ortaya konmuştur. Çalışmanın Türkiye Selçukluları özelinde çevgan sporunun Türklerin yaşamını kuşatıcı etkisini ve kültürel miras açısından ehemmiyetini ortaya koyması bakımından önemli olduğu düşünülmektedir.
Keywords : atlı spor, çevgan, Türkiye Selçukluları, Türkler