TÜRKİYE İŞÇİ HAREKETLERİ TARİHİNDE İMALAT-I HARBİYE İŞÇİLERİ*

Authors : Ersoy ZENGİN

Pages : 442-469

View : 14 | Download : 11

Publication Date : 2017-02-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de ilk endüstrileşme devlet eliyle silah sanayisi alanında gerçekleşmiştir. Avrupa’daki gibi sanayi gelişmediğinden işçi sınıfı oluşmamıştır. Ancak 19. Yüzyılın sonlarına doğru sadece emeğiyle geçinen bir emekçi kitlenin oluşmaya başladığı görülmektedir. Avrupa’da gelişen işçi hareketleri İmalat-ı Harbiye/Tophane işçilerini etkilemiştir. Osmanlı Devleti’nde ilk işçi örgütü Tophane işçileri arasında gizli olarak “Tophane Amele Cemiyeti” adıyla 1894’te kurulmuştur. II. Meşrutiyetle birlikte siyasette sosyalizm temsil edilmeye başladı. Mütareke Dönemi’nde İstanbul’da faaliyet gösteren Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkasında İmalat-ı Harbiye işçileri oldukça faaldiler. Tarihimizde ilk işçi mebus olma unvanını taşıyan Numan Usta İmalat-ı Harbiye işçilerindendi. Anadolu’da gelişmekte olan Halk İştirakiyun ve Türkiye Komünist Fırkası içinde oldukça etkin işçiler bulunmaktaydı. İşçi hareketlerinin hayli arttığı 1920-1922 yılları arasında sosyalist örgütlenme ile Komünist Partisi arasında bir yarış olduğu görülmektedir. Bu makalede Osmanlı Devletinin son dönemi ve Kurtuluş Savaşı yıllarında İmalat-ı Harbiye Fabrikalarında çalışan işçilerin, işçi hareketlerindeki yeri ve faaliyetleri incelenecektir
Keywords : İmalat ı Harbiye, Tophane, Amele, Sosyalizm, Grev, Komünizm, Cemiyet