MODERNLEŞME DÖNEMİNDE OSMANLI DİPLOMASİSİNDE GÖRÜLEN GELİŞMELER VE BUNUN OSMANLI HARİCİYE TEŞKİLATI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Authors : Resul YAVUZ

Pages : 1625-1649

Doi:10.33431/belgi.549560

View : 15 | Download : 14

Publication Date : 2019-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti devletlerarası ilişkilerinde, kuruluşundan itibaren 19. yüzyılın başlarına kadar, batılı devletlerin uzun yıllar boyunca aralarında kullandıkları karşılıklı diplomasiden yararlanma gereği duymamıştır. Devlet, gücünün zirvede olduğu dönemlerde batılı devletlerin tüccar ve elçilerine verdiği aman statüsü ile diplomasiyi tek taraflı şekilde kullanırken, ihtiyaç duyduğu durumlarda da fevkalade olarak elçi statüsünde gerekli ülkelere kısa süreli elçiler göndermişti. Ayrıca devletin geleneksel dış politikası, padişahın otoritesinde Divan-ı Hümayunda belirlenirken, Reis’ül Küttap sadece divana bağlı katiplerin reisi olarak görev yapmaktaydı ve dış politikada bağımsız olarak hareket etme imkanına sahip değildi. Elçi kabulleri, törenler geleneksel uygulamalardan kaynaklı olarak sürdürülmekteydi. Devlet, kurumları ile batılı tarzda reform yapmadan evvel, İslam esasına göre dış politikayı yürütürdü. Devletin toprak kaybetmeye başlaması ve ardından reform ihtiyacının doğması ile birlikte Osmanlı yönetimi, batılı devletlere bakış açısını değiştirme zorunluluğu hissetmesinin yanında, kurumsal yapısında da -başta hariciye olmak üzere- esaslı değişiklikler yapma gereği duymuştur. Zaman içinde bu reformlara devletin bekası olarak bakılmaya başlanmıştır. Özellikle III. Selim ve ardından gelen II. Mahmut ve Tanzimat Dönemlerinde zihniyet değişikliği ile birlikte, hariciye teşkilatında yapılan reformlarla Osmanlı diplomasisi ve dış ilişkileri yürüten müesseseler, artık modern çağın ihtiyaçlarına göre şekillenirken devlet yönetimi, diplomasiyi sorunlarını çözmede en önemli aygıt olarak kullanmaya başlamıştı.
Keywords : Hariciye, Reisül Küttap, Elçi, Tercüman, Osmanlı Devleti