1930’LU YILLARDA TÜRK DIŞ POLİTİKASINDAKİ DEĞİŞİM: AMERİKAN DIŞİŞLERİ BELGELERİNDE TÜRKİYE’NİN ALMAN EKONOMİK VE SİYASİ BASKISINI DENGELEME GİRİŞİMLERİ

Authors : Efe SIVIŞ

Pages : 1860-1883

Doi:10.33431/belgi.622154

View : 17 | Download : 13

Publication Date : 2020-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı’na varan süreçteki iktisadi ilişkileri, Amerikan Dışişleri arşiv belgeleri ışığında incelenmiştir. Ankara’nın dış politikası ile paralel bir seyir izleyen Türk ekonomi politiğinin 1930’ların ikinci yarısından itibaren Almanya’ya ağırlık veren bir perspektiften, onu dengeleyen bir modele doğru ilerlediği görülmektedir. Söz konusu ekonomi politiğin Türk ekonomisi üzerindeki Alman etkisinin azaltılması yönünde şekillendiği, İtalya’nın 1936 yılında Etiyopya’yı işgaliyle Türkiye’nin ekonomi politiğinde değişimin başladığı, Almanya’nın 1938 yılında Avusturya’yı 1939 yılında Çekoslovakya’yı işgaliye Ankara’nın İngiliz-Fransız ittifakına yaklaştığı, izolasyonist bir çizgiden aktif bir çizgiye kaydığı görülmektedir. Bu süreçte Türkiye, ABD’den ekonomik destek talepleriyle sonuç alamasa da İngiltere’nin Türk ekonomisine yönelik kredi tahsis etmek suretiyle Alman etkisinin kırılmasına destek verdiği görülmektedir. Nitekim Türkiye-İngiltere arasında ekonomik yardımları öngören Türk-İngiliz Beyannamesi 12 Mayıs 1939 tarihinde yayımlanmış ve Türkiye, İkinci Dünya Savaşı’nın başlangıcından önce 19 Ekim 1939 tarihinde İngiltere’nin başı çektiği Türk-İngiliz-Fransız Üçlü İttifakı’nın bir parçası olmuştur. Çalışmada Almanya’nın Türk-İngiliz Beyannamesi’ne yönelik hamleleri ve Türkiye’nin yer aldığı Üçlü İttifak Antlaşması’nın iktisadi boyutu Amerikan arşiv belgelerine dayanarak ele alınmıştır.
Keywords : Türk Amerikan İlişkileri, Türk İngiliz İlişkileri, Türk Alman İlişkileri, Türk Dış Politikası, Milli Şef Dönemi