MÜSTE’MENLERDEN MÜLTECİLERE AHİDNÂMELİLER (BERATLILAR, PATENTELİLER, MAHMİLER)

Authors : Mehmet İhsan CANTEMİR

Pages : 2100-2115

Doi:10.33431/belgi.656160

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2020-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam Devletleri’nin yabancı tüccarlara eman vererek tanımış olduğu korunma imtiyazları, Osmanlı döneminde dünya ticaret hacminin genişlemesiyle farklı bir boyuta taşındı. Osmanlı Devlet adamlarının yabancı tüccar ve devlet görevlilerine sağlamış olduğu sosyal, ticari ve hukuki imtiyazlar, zamanla satılır ve devredilir hale geldi. 18. Yüzyıldan itibaren ciddi değişikliğe uğrayan kapitülasyonlar vasıtasıyla, devletin tanımladığı resmi beratlılar ve hizmetindekiler haricindeki farklı kişi ve gruplar da ahidnâmelerin tanımış olduğu tüm imtiyazları ele geçirebildi. 19. Yüzyılda Osmanlı topraklarında yükselmeye başlayan milliyetçi isyanlar ve kopuşlar, bu vasıta ile yabancı devletlerin Osmanlı gayrimüslim tebaası üzerindeki art niyetli emellerini iyice açığa çıkardı. Bu yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı yöneticilerinin ticari kaygılarla dağıttıkları imtiyazların, iltica gibi tehlikeli bir siyasi silah haline getirildiğinin farkına vardılar. Avrupalılar, Osmanlı ticari ve mali yapısını baltalayıp bu sınırlarda kendilerine bağlı gruplar da meydana getirmenin ve devleti parçalamanın kesin bir yolunu bulmuş oldu. Neticede Devlet, kendi sınırları içerisinde başka devletlerin pasaportlarına mensup binlerce kişiyle karşı karşıya geldi.
Keywords : Ahidnâme, Berat, Kapitülasyon, Müstemen