“AVUSTURYA’NIN NADASA BIRAKILMIŞ TÜRKİYE YATIRIMLARI” AVUSTURYA BASININDA KAPİTÜLASYONLARIN KALDIRILMASI SÜRECİ VE TÜRKİYE İKTİSAT KONGRESİ

Authors : Hakan Gökpınar

Pages : 109-139

Doi:10.33431/belgi.1587025

View : 121 | Download : 83

Publication Date : 2025-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Kapitülasyon sisteminin kaldırılmasını kutsal bir ödev olarak gören Jön Türkler, Eylül 1914’te Avusturya Monarşisinin de taraf olduğu kapitülasyonların kaldırıldığını ilan etmişlerdir. Osmanlı Devleti ile I. Dünya Harbinde kurduğu askeri ve siyasi ittifak ekonomik iş birliklerini de beraberinde getirmiştir. Avusturya Monarşisinin Türkiye coğrafyasındaki ekonomik nüfuzu savaş sürecinde artmışken, 1918 Sonbaharında Osmanlı Monarşisi ile ortak kaderi paylaşmış, her iki monarşi de savaştan mağlubiyet ve büyük toprak kayıplarıyla çekilmişlerdir. Her iki Monarşinin de itilaf devletleri ile ateşkes antlaşmaları imzaladıkları 1918 Sonbaharında dahi Avusturya basını ve kamuoyu “Türkiye (Die Türkei) ” olarak ifade ettikleri eski müttefiklerinin içinde bulunduğu ekonomik vaziyeti ve Genel Harp döneminde elde etmiş oldukları ekonomik nüfuzun akıbeti ve üzerine değerlendirmeler yapmışlardır. Savaş sonrasındaki yeni Türkiye düzeninde dünya savaşında yarım kalmış ekonomik faaliyetlerini sürdürebilmek adına savaş sonrası yatırımları için Türkiye’deki siyasi ve askeri gelişmeleri yakından takip etmişlerdir. Türk ulusunun M. Kemal Paşa önderliğinde yürüttüğü askeri ve siyasi bağımsızlık mücadelesinin ekonomik boyutunu da yakından takip eden Avusturya basını, kapitülasyonların kaldırılması ile güçlenecek Türkiye’de, Genel Harp’in mağlubiyetiyle yarım kalmış ekonomik yatırımlarını sürdürmeyi ve geliştirmeyi umut etmişlerdir. İtilaf devletlerinin kapitülasyonları genişleterek yeniden uygulamaya koyma çabalarına karşı Türkiye’nin askeri ve siyasi direnişi Lozan Konferansını iki ayrı döneme bölmüştür. Konferansın ara döneminde İzmir’de düzenlen Türkiye İktisat Kongresinde alınan kararlar, ekonomik bakımdan tam bağımsızlık iradesinin sembolü olmuştur. İsmet Paşa başkanlığında Türkiye, ikinci dönem Lozan Konferansında dünya savaşının muzafferlerini mağlup etmiş ve kapitülasyonların kaldırılmasını da sağlayan Lozan Barışı ile Türkiye’yi siyasi ve ekonomik bakımlardan muzaffer bir devlet yapmıştır. Avusturya basınının yakın ilgi gösterdiği Lozan Zaferinin ardından Avusturya ile siyasi olduğu kadar ekonomik iş birlikleri de yeniden başlamıştır.
Keywords : Avusturya Basını, Kapitülasyonlar, M. Kemal Paşa, Türkiye İktisat Kongresi, Lozan Barışı.