Yörükler ve Halk İslamı: Ritüellerin İşlevselcilik Kuramı Kapsamında İncelenmesi

Authors : Bircan Kayacan Cangul

Pages : 62-89

View : 23 | Download : 13

Publication Date : 2025-02-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarih boyunca göçebe yaşam tarzını benimsemiş olan Yörükler; farklı kültür, din, dil ve ırka mensup topluluklarla birlikte yaşamıştır. Bu süreçte karşılaştıkları zümrelerin inanç ve dinlerini kendi dünya görüşleri dahilinde yaşamışlardır. İslamiyet’i kabul eden Yörükler, bu dini kendi yaşam tarzlarına uygun şekilde yorumlayarak, eski Türk inançlarından miras kalan unsurları İslamiyet ile harmanlamışlardır. Göçebe kültürün, doğaya olan yakınlığı ve toplumun kendi dinamikleri, Yörüklerin İslamiyet’i yaşamalarına özgün bir karakter kazandırmıştır. Eski Türk inanç sistemlerinden miras kalan; “Atalar Kültü”, “Tabiat Kültleri”, “Şamanizm”, “Budizm”, “Zerdüştlük”, “Mazdekizm”, “Yahudilik” ve “Hristiyanlık” gibi inanç ve dinler içerisinde yer alan unsurlar, Yörüklerin inanç ve uygulamalarında çeşitli biçimlerde devam etmiştir. Yörüklerin Halk İslamı ile eski Türk inançlarının bir sentezi olarak şekillenen ve göçebe yaşam tarzıyla uyumlu pratiklerden oluşan, günlük yaşamı ve toplumsal yapıyı etkileyen inanç temelli ritüelleri, bu toplumun dinî anlayışını İslam’ın halk versiyonu olarak adlandırılan Halk İslamı çerçevesinde zenginleştirmiştir. Çalışmada, eski Türk inançlarının, farklı dinlerin etkilerinin ve İslamî öğretilerin eklektik bir şekilde devam ederek Halk İslamı içinde harmanlanmasının, doğa ile iç içe bir yaşam sürdüren Yörüklerin inanç ve uygulamalarıyla nasıl birleştiği; Aydın ili, Kuyucak ilçesinde bulunan Yörük mahallelerinde yaşayan Yörüklerin doğa ile ilgili inanmalar ve uygulamalar örneği üzerinden açıklanacak, bu inançların ve uygulamaların Kuyucak ilçesinde nasıl yaşatıldığı, Yörüklerin toplumsal yapılarını nasıl şekillendirdiği ve kültürel kimliklerini nasıl oluşturduğu incelenecektir. Yörüklerin Halk İslamı çerçevesinde gerçekleştirdikleri ritüeller, işlevselcilik kuramı bağlamında analiz edilecek, bu ritüellerin yalnızca dinî bir ibadet olarak değil aynı zamanda toplumsal yapıyı güçlendiren, bireyler arasında dayanışmayı pekiştiren ve doğayla uyumlu bir yaşamı teşvik eden önemli işlevlere sahip olduğu vurgulanacaktır.
Keywords : Senkretizm, Halk İslamı, İnançlar ve Uygulamalar, İşlevselcilik Kuramı., Yörük Kültürü